31.08.2018

VLADA I SKUPŠTINA UNSKO-SANSKOG KANTONA, U MANDATU 2014.-2018. - ZA 4 GODINE SE IZMIJENJALO 30 MINISTARA I USVOJENO SVEGA 18 NOVIH ZAKONA

POLITIČKA NESTABILNOST, KOJA JE OBILJEŽILA PRETHODNI MANDAT, ZAVRŠIVŠI VAKUUMOM U RADU IZVRŠNE VLASTI, NASTAVILA SE I U AKTUELNOM MANDATU. Promjene skupštinskih većina i sastava vlada dešavale su se kao “na traci“. Što je sve rezultiralo činjenicom da je od postizbornog imenovanja Vlade USK, kroz nju prošlo 30 različitih ministara i premijera, u 5 provedenih smjena i rekonstrukcija. Treba naglasiti i to da je okosnicu svih skupštinskih većina i vlada činila SDA, što, uz pogodnosti koje donosi vlast, nosi i ključnu odgovornost za postignute rezultate i stanje u Kantonu.    
A stanje je po nekim parametrima – a odnos zaposlenih i nezaposlenih je jedan od njih – najgore u zemlji. Podsjetimo, USK je jedini kanton u kome je broj nezaposlenih veći od broja zaposlenih. I koji, zbog toga, izložen snažnom talasu iseljavanja, koji prijeti da ostavi dramatične posljedice na čitavu zemlju. Dug Kantona, po osnovu različitih obaveza, je ogroman. A rast plata je daleko ispod rasta cijena osnovnih životnih namirnica (u vrijeme aktuelnog mandata, plate su porasle za svega 2%) što samo produbljuje siromaštvo, odnosno povećava socio-ekonomsku krizu. A što onda utiče i na prirodni priraštaj, koji je veće duže vrijeme negativan.
Situacija u kantonu je, za one koji nisu političari (ili koji nisu s njima na neki način povezani), odavno, krajnje teška. A sa prevaljivanjem posljedica migrantske krize na ovaj kanton, dodatno je otežana.

VLADA UNSKO-SANSKOG KANTONA U KONTINUITETU IMA VISOK INTENZITET RADA, KOJI, MEĐUTIM, NE PRATI I ODGOVARAJUĆA EFIKASNOST, PA SU REZULTATI RADA RELATIVNO SKROMNI. Vlada USK je, u aktuelnom mandatu razmotrila oko 3 i po hiljade mjera, što je pozicionira na tek 6. mjesto kantonalne liste, po produktivnosti. Iza nje su tek vlade Posavskog, Hercegovačko-neretvanskog, Zapadnohercegovačkog i Kantona 10.

POSEBAN PROBLEM PREDSTAVLJA STRUKTURA RAZMOTRENIH MJERA, U KOJOJ JE UDIO ONIH POSEBNO ZNAČAJNIH, KOJIM SE SISTEMSKI, DUGOROČNO, MOŽE UTICATI NA POBOLJŠANJE KVALITETA ŽIVOTA GRAĐANA, KRAJNJE NIZAK. Zakoni predstavljaju manje od 2% u ukupnoj masi razmotrenih mjera, a strategije 2 promila.

UTVRĐUJUĆI 1 ZAKON MJESEČNO U PROSJEKU, VLADA USK JE, U AKTUELNOM MANDATU, REALIZOVALA ZA PETINU MANJE ZAKONA NEGO U PRETHODNOM. I MANJE ZAKONA NEGO VLADE TK, KS I BPK, U OVOM MANDATU. Vlada USK, u posmatranom periodu, utvrdila je ukupno 47 različitih zakona – 38 u prijedlogu i 9 koji su kraj mandata dočekali utvrđeni u nacrtu. Manje od polovine, od ovih 47, na Vladi utvrđenih različitih zakona, su novi, tzv. temeljni zakoni – njih 21. Ostalo su tek izmjene i dopune postojećih zakonskih akata.

PROBLEMI U REALIZACIJI ZAKONA NAJVIDLJIVIJI SU PRI POGLEDU NA ZAKONODAVNE PLANOVE U GODIŠNJIM PROGRAMIMA RADA VLADE, TOKOM AKTUELNOG MANDATA. Ni u jednoj godini realizacija planiranih zakonodavnih aktivnosti nije dostigla ni 50%. Najniža je u prvoj polovini 2018., u kojoj nije realizovano ni 10% od planiranog za ovu godinu. Posljedica nedovoljno dobre realizacije planiranih aktivnosti Vlade je da se među nerealizovanim mjerama iz godišnjih programa rada u aktuelnom mandatu nalazi čitav niz značajnih mjera, čije su usvajanje i pravilna primjena mogli pozitivno uticati na kvalitet života građana.

POREĐENJE PODATAKA O RADU VLADE NA ČELU SA PREMIJEROM IZUDINOM SARAČEVIĆEM (OD FEBRUARA 2015. DO JULA 2016.) I VLADE SA PREMIJEROM HUSEINOM ROŠIĆEM (OD JULA 2016. DO 30.06.2018.) UKAZUJE NA NEŠTO BOLJE REZULTATE OVE DRUGE. Intenzitet rada vlade Huseina Rošića bio je veći za 1 i po sjednicu mjesečno, u prosjeku (7,2 sjednice prve, u odnosu na 8,7 sjednica druge, mjesečno, u prosjeku). S tim, što su u radu prve vlade dominirale redovne sjednice (kojih je bilo 3 puta više nego vanrednih), a kod druge je mnogo izraženije vanredno zasjedanje (broj vanrednih sjednica je bio čak nešto veći od broja redovnih, u ovom periodu). I produktivnost je bila veća kod vlade Huseina Rošića – razmatrano je 84,2 mjere, mjesečno, u prosjeku, dok je vlada Izudina Saračevića razmatrala 79,8 mjera mjesečno, u prosjeku. Posmatrajući mjesečni prosjek utvrđenih zakona ove dvije vlade, koje su birali poslanici izabrani na izborima 2014. godine, primjetno je da je on znatno veći (za 50%) kod vlade Huseina Rošića. A i odnos brojeva utvrđenih strategija je na strani vlade Huseina Rošća (1 : 3).

PRODUKTIVNOST SKUPŠTINE USK U AKTUELNOM MANDATU ISPOD JE REZULTATA POKAZANIH U PRETHODNOM, ZA ČAK PETINU. Analiza ukazuje na ogromne oscilacije u radu, tokom mandata. Dok se najbolji kvartalni rezultati kreću oko 60, 70, pa i preko 80 razmotrenih mjera u jednom kvartalu, najlošiji su na svega petnaestak (13, 15, 16, 17). Rezultati rada bili su u uskoj vezi sa stabilnošću skupštinske većine.

ZA ČITAV AKTUELNI ČETVEROGODIŠNJI MANDAT, SKUPŠTINA USK JE USVOJILA SVEGA DVIJE STRATEGIJE. Do 30.6.2018. usvojene su tek Strategija za uključivanje djece sa poteškoćama u razvoju u obrazovanje (u februaru 2016.), te, Strategiju prema mladima Unsko-sanskog kantona (pri samom kraju mandata, u martu 2018., kada je i prihvatila u nacrtu još dvije strategije - Strategija razvoja obrazovanja i Strategija razvoja visokog obrazovanja u USK, koje su poslate u daljnu proceduru).

PO BROJU USVOJENIH ZAKONA SKUPŠTINA USK KREĆE SE OKO SREDINE KANTONALNE LJESTVICE. Skupština je, u aktuelnom mandatu, usvajala, u prosjeku 1 zakon mjesečno. No, od 45 usvojenih zakona, svega je 18 novih, tz. temeljnih. Ostalo su tek izmjene i dopune postojećih zakonskih akata.
Ukupan broj usvojenih zakona, u aktuelnom mandatu, manji je od broja zakona usvojenih u prethodnom, mandatu 2010.-2014., za 10, odnosno za 18%.

NISKA REALIZACIJA ZAKONA NAROČITO JE VIDLJIVA U KONTEKSTU REALIZACIJE PLANIRANIH OBAVEZA. Ni u jednoj godini mandata realizacija zakona planiranih godišnjim programima rada nije dosegla ni 30% potpune realizacije planiranog. Po godinama, ona se kretala ovako: 8 usvojenih od 29 planiranih u 2015., 5 od 29 u 2016., 6 od 31 u 2017., te svega 2 usvojena zakona u prvih 6 mjeseci 2018, od 22 planirana programom rada za ovu godinu.

U AKTUELNOM MANDATU, VLADA USK NIJEDNOM NIJE USVOJILA PROGRAM SVOG RADA NA VRIJEME A SKUPŠTINA JE TO URADILA SAMO JEDNOM. Ukupno gledano, programi rada u ovom mandatu bili su ambiciozniji nego u prethodnom odnosno sadrže veći broj mjera. No, ta ambicioznost se pokazala neosnovanom, jer je realizacija planiranih aktivnosti, u kontinuitetu bila na niskom nivou.

KAO NI PROGRAMI RADA, NI BUDŽETI U USK SE NE DONOSE NA VRIJEME, POLITIČKI POPULIZAM ODREĐUJE NJIHOV KRAJNJI OBIM I VEĆ DUGI NIZ GODINA, U STRUKTURI BUDŽETA NAJVAŽNIJE SU PLATE BUDŽETSKIH KORISNIKA. U aktuelnom mandatu jedino je budžet za 2016. godinu usvojen u skladu sa rokovima propisanim Zakonom. Najveći dio sredstava iz Budžeta, u kontinuitetu, se izdvaja za plate budžetskih korisnika. Predviđena suma za ovu namjenu u budžetu USK za 2018. je skoro 132 miliona KM, što je oko 59% ukupno planiranih budžetskih sredstava za ovu godinu. Procenat sredstava koje USK izdvaja za ovu namjenu iz svojih budžeta jedan je od najvećih, od svih kantonalnih.

U KONTEKSTU IZDVAJANJA SREDSTAVA ZA PLATE IZ BUDŽETA, SPOMENIMO I DA SU PRIMANJA POSLANIKA U USK MEĐU NAJVEĆIM U DRŽAVI. Iz budžeta USK je, za ovu namjenu, u ovom mandatu izdvojeno cca 2.610.000 KM. 10 poslanika je bilo zaposleno u Skupštini, 6 u Domu naroda, a svi poslanici koji nisu profesionalizovali svoj status u Skupštini USK, primaju paušal u iznosu od 1800 KM, koji je ujedno i najveći u svim zakonodavnim institucijama u BiH.

U RADU VLADE I SKUPŠTINE USK, TOKOM AKTUELNOG MANDATA, REGISTROVANO JE KRŠENJE VIŠE ZAKONSKIH I PODZAKONSKIH AKATA, PA ČAK I USTAVA. Kršen je Poslovnik o radu Vlade, Poslovnik o radu Skupštine, Etički kodeks, Zakon o budžetima u FBiH, Zakon o koncesijama, Zakon o računovodstvu i reviziji u FBiH, Pravilnik o knjigovodstvu budžeta u FBiH, Uredba o računovodstvu budžeta u FBiH, Zakon o ravnopravnosti polova. A, u posmatranom periodu, Vijeće za zaštitu vitalnih interesa Ustavnog suda FBiH, konstatovalo je da su Vlada i Skupština USK kršile i Ustav, odnosno prava konstitutivnih naroda.

POLNA STRUKTURA SKUPŠTINE USK, KAO I VLADE USK SU KRAJNJE NEURAVNOTEŽENE I U NESKLADU SA ZAKONOM. Žene zauzimaju tek 7% poslaničkih mjesta u Skupštini (svega ih je 2, u odnosu na 28 muškaraca u Skupštini), što je najniži procenat zastupljenosti, od svih kantonalnih skupština u Federaciji BiH. I Vlada koju je Skupština imenovala, u svim svojim rekonstrukcijama, ima isti problem, i svojim sastavom krši Zakon o ravnopravnosti polova u BiH. Žene zauzimaju tek 10% mjesta u Vladi USK (samo je jedna žena u desetočlanoj vladi), što je 4 puta manje od minimuma koji propisuje Zakon o ravnopravnosti polova u BiH. A da može sasvim drugačije, pokazuje primjer Vlade USK u mandatu 2006.-2010, koja je u svom sastavu imala 4 žene, odnosno, koja je poštovala Zakon i davala svoj doprinos borbi protiv diskriminacije.

OČIGLEDNO JE DA STRANKE U USK SMATRAJU DA SU NJIHOVI LJUDI U INSTITUCIJAMA VLASTI USK, U PRETHODNOM PERIODU, URADILI DOBAR POSAO, JER SU ČAK 23 SVOJA POSLANIKA IZ AKTUELNOG SAZIVA SKUPŠTINE USK PONOVO KANDIDOVALE ZA PREDSTOJEĆE IZBORE. 21 je kandidovan ponovo za Skupštinu USK, a 2 poslanika iz aktuelnog saziva su kandidovani za viši nivo vlasti. Dakle, svega 7 poslanika iz aktuelnog saziva nije na listama političkih subjekata na predstojećim izborima.
Građani će imati priliku da daju svoje mišljenje o svima njima i da svojim glasom iznesu lični stav o rezultatima ostvarenim u prethodnom mandatu.