26.09.2018

REZULTATI RADA VLADE I SKUPŠTINE TUZLANSKOG KANTONA U MANDATU 2014.-2018. - MANDAT OBILJEŽEN SKANDALIMA U SKUPŠTINI

Tuzlanski kanton dugo je vremena, kao jedini u zemlji, držao kontinuitet socijalnih protesta, od velikih protesta u februaru 2014. Radnici, lošom privatizacijom i nebrigom države uništenih tuzlanskih firmi, protestovali su i tražili svoja prava – od prava na rad, do prava na elementarnu egzistenciju – praktično tokom čitavog mandata. Vremenom su se protesti, koji su u prvoj godini mandata bili tako česti da je Premijer počeo brojati dane bez njih, prorijedli, izgubili na masovnosti i sveli na zahtjeve za rješavanjem konkretnih egzistencijalnih problema, određenih grupa obespravljenih građana. A izražavanje generalnog nezadovoljstva vlašću i političarima, i njihovom opsjednutošću sobom i ličnim i uskostranačkim interesima, nauštrb interesa građana, što je bio glavni povod i motiv protesta iz 2014., promijenilo je izraz – masovni ulični protesti ustupili su mjesto masovnom odlasku iz zemlje mladog i radnosposobnog stanovništva. Iz manje-više istih razloga i sa manje-više istom porukom ovdašnjim političarima. No, kao što nisu razumjeli ni poruke iz 2014. (nastavljajući s nepromjenjenim manirima vladati umjesto služiti građanima) tako ne razumiju ni ove iz 2018. Ili ih, zapravo, nije ni briga.

RAD SKUPŠTINE TK, U AKTUELNOM MANDATU, ZAPOČEO JE NEOČEKIVANIM I NESHVATLJIVIM GESTAMA KRAJNJE SOCIJALNE NEOSJETLJIVOSTI, EGOIZMA I BAHATOSTI. Prvo je uslijedio pokušaj povećanja poslaničkih plata, za 20%, u trenutku kada se usvajala odluka o dizanju 20 miliona kredita zbog budžetskog deficita(!) i kada su pred Skupštinom već mjesecima protestovali do gladi osiromašeni radnici privatizacijskom pljačkom uništenih tuzlanskih firmi. Nastavilo se rušenjem pokušaja da se Zakonom o platama poslanika, članova Vlade i ostalih javnih zvaničnika TK naprave ozbiljne uštede u Budžetu TK (tako što su poslanici gotovo u potpunosti izignorisali Vladinu projektovanu politiku štednje i odbili smanjenje svojih plata od 30%). Kulminiralo je nabavkom novog luksuznog vozila za predsjednika Skupštine, u situaciji dok je Vlada u javnost iznosila projekcije o još težim godinama koje slijede i govorila o potrebi štednje, spremala se za smanjenja plata u prosvjeti i zdravstvu a u budžetu nije imala obezbjeđena sredstva ni za zdravstvenu zaštitu za svu djecu na Kantonu! Pritom je od strane tuzlanskih poslanika, potpuno izignorisan moralni čin njihovih kolega – poslanika Skupštine Zeničko-dobojskog kantona – koji ne samo da nisu povećali svoje plate, nego su, na početku mandata, jednoglasno(!), donijeli odluku da ih potpuno ukinu!

DRUGI OZBILJAN SKANDAL, U OVOM MANDATU, JE PONAŠANJE NADLEŽNIH TIJELA SKUPŠTINE U SLUČAJU HAPŠENJA, SUĐENJA I IZRICANJA PRESUDE POSLANIKU SKUPŠTINE TK, ZBOG UČEŠĆA U KORUPCIJI. Iako je poslanik Mersed Šerifović uhapšen još u septembru 2015. (zajedno sa ministrom saobraćaja i komunikacija TK, Edinom Ajanovićem), a u aprilu 2016. i pravosnažno osuđen zbog korupcije, na 2 i po godine zatvora, on je, zbog skandaloznog nemara Skupštine i CIK-a, i mjesecima nakon što je poslat na izdržavanje kazne, u zatvor, imao status poslanika i redovno primao poslanički paušal. Dodatno, iz nepoznatih razloga, i Kolegij i Administrativna komisija su propustili da dosljedno primijene Etički kodeks, izreknu sankcije i osude koruptivno ponašanje.

INTENZITET RADA SKUPŠTINA TK NEŠTO JE SLABIJI NEGO U PRETHODNOM MANDATU – ZA cca 15%. 54 održane sjednice (do 30.06.2018.), od čega je 39 redovnih, bile su dovoljne za tek 5. mjesto na kantonalnoj ljestvici vrijednosti, po ovom parametru.

BLAGI PAD ZABILJEŽEN JE I U PRODUKTIVNOSTI, MJERENOJ BROJEM RAZMOTRENIH MJERA NA SJEDNICAMA, ALI I U BROJU USVOJENIH ZAKONA. S druge strane, generalno neprihvatljivo nizak nivo realizacije zakona u kantonalnim skupštinama, tokom svih godina posmatranog mandata, 91 usvojeni zakon Skupštine TK čini najvećim brojem zakona koje je jedna kantonalna skupština uspjela usvojiti u ovom mandatu.

NO, ZA NEKE ZAKONE BI  BOLJE BILO DA NI NISU DONEŠENI (U OBLIKU U KOME JESU, NARAVNO). To se prije svega odnosi na Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o visokom obrazovanju i Zakon o državnoj službi TK, kojima  su u potpuno pogrešnom pravcu usmjerene dvije važne reforme, te smo umjesto depolitizacije i jačanja autonomnosti Univerziteta i omogućavanja zapošljavanja najkompetentnijih u državnu službu, dobili suprotnost svemu tome, odnosno nastavak i produbljivanje stranačke kontrole, sa krajnje negativnim posljedicama po društvo. Pokazuje se, uvijek iznova, da svaka reforma pada u trenutku kada se dotakne suštine svih problema – stranačke kontrole nad polugama i procesima koje ovdašnjim strankama daju moć nad građanima, a prije svaga kontrole zapošljavanja i netransparentnog trošenja novca, s akcentom na javne nabavke. Stranke, poglavito one koje kontrolišu vlast, naprosto odbijaju da kao prioritet svog rada postave interes građana i da im služe, a ne da njima vladaju i drže ih taocima svojih politika.

JEDNA OD OZBILJNIH ZAMJERKI ODNOSI SE NA ČINJENICU DA U ČITAVOM ČETVEROGODIŠNJEM MANDATU  NIJE ODRŽANA NIJEDNA TEMATSKA SJEDNICA. I pored Vladine inicijative za održavanje tematske sjednice posvećene privredi, upućene još 2015. godine i inicijative poslanika Imamovića za održavanje tematske sjednice na kojoj bi se raspravljalo o stanju u rudnicima TK, te, pored drugih važnih pitanja o kojima bi vrijedilo organizovati zasebne tematske sjednice (među kojima je masovni odliv mladih i radosposobnih ljudi s ovih prostora, jedno od najurgentnijih), Skupština od početka aktuelnog mandata nije održala nijednu.

TOKOM AKTUELNOG MANDATA UOČENA SU BROJNA KRŠENJA POSLOVNIKA O RADU SKUPŠTINE. Skupština je redovno propuštala ispuniti poslovničku obavezu da razmatra godišnju i polugodišnju realizaciju svog programa rada na sjednicama Skupštine. Zakazivane su sjednice hitnog karaktera za koje nije dato obrazloženje razloga hitnosti. Zabilježeno je i vođenje rasprava o zakonu bez obaveznog stava nadležne skupštinske komisije. Od strane opozicionih poslanika je takođe ukazano na probijanje vremena trajanja poslaničkog sata, nedozvoljeno komentarisanje poslaničkih inicijativa, itd.

SKUPŠTINA TK JE, TOKOM ČETVEROGODIŠNJEG MANDATA, USVOJILA SAMO DVIJE STRATEGIJE. Usvojena je, 2016. godine, sa izvjesnim kašnjenjem, Strategija razvoja, a u posljednjoj godini mandata Strategija za uključivanje djece sa poteškoćama u razvoju u obrazovanje. Od nekih drugih strategija, za kojim se osjeti potreba, uključujući i Strategiju obrazovanja u TK, nije bilo ništa, nažalost.

POD PRITISKOM RADNIČKIH PROTESTA, VLADA TK SE, OD SAMOG POČETKA AKTUELNOG MANDATA, UPUSTILA U RJEŠAVANJE NEKIH PROBLEMA U LOKALNOJ PRIVREDI, KOJI SU MAHOM NASLJEĐENI EPILOG LOŠE PRIVATIZACIJE I UNIŠTAVANJA NEKAD UGLEDNIH FIRMI. Neke je probleme riješila zahvaljujući dobroj saradnji sa Federalnom vladom, a za neke je i sama uspjela da nađe rješenje (ali je sve to, u načelu, bilo presporo za žrtve neodgovornog odnosa države prema njima). S druge strane, neki drugi problemi s kojima se Vlada pokušala uhvatiti u koštac (npr. GIKIL) su se pokazali prevelikim i presloženim, za kapacitet Vlade. Ali se pokazalo i da „metenje pod tepih“, odnosno odgađanje bavljenja ozbiljnim problemom, ne da ništa ne rješava, nego dovodi do situacije u kojoj se problem vraća u još gorem izdanju. I sa, potencijalno, još težim posljedicama. Kao poseban problem, akcentiramo, način na koji su rješavani problemi, za koje vlast tvrdi da su riješeni. A to je vidan izostanak sistemskog pristupa (umjesto ad-hoc rješenja temeljenih na privatnim vezama) i nefokusiranje na rješenja koja ljudima, prije svega, omogućavaju posao i život od vlastitog rada.

BROJ ZAKONA, UTVRĐENIH OD STRANE VLADE TK, U NIVOU JE OSTVARENOG U PRETHODNOM MANDATU. Za (nepune) 4 godine, utvrđeno je 94 zakona, od čega je svega 22 nova, tzv. temeljna zakona, a ostalo su tek izmjene i dopune postojećih zakonskih akata.

TOKOM AKTUELNOG MANDATA UOČENO JE KRŠENJA ZAKONA I POSLOVNIKA OBJE INSTITUCE VLASTI. Izdvajamo kršenje normi Zakona o budžetima FBiH, Zakona o podsticajima u poljoprivredi  i Zakona o slobodnom pristupu informacijama. Osim toga...

VLADA TK, U SVIM SVOJIM IZDANJIMA, TOKOM MANDATA 2014.-2018., KRŠILA JE ZAKON O RAVNOPRAVNOSTI POLOVA U BiH. Iako Zakon o ravnopravnosti polova u BiH propisuje da je najmanja zastupljenost manje zastupljenog pola 40% i da se sve drugo smatra diskriminacijom, čije se otklanjanje istim Zakonom nalaže, trinaestočlana Vlada je, tokom mandata, imala najviše tri žene u svom sastavu. A u jednom periodu i samo jednu.

VLADA U KONTINUITETU IMA VISOK STEPEN REALIZACIJE PLANIRANIH AKTIVNOSTI, JOŠ OD KAKO JE, U PRETHODNOM MANDATU, PRIHVATILA PREPORUKU CCI-A DA SE FOKUSIRA NA PROJEKTOVANE CILJEVE, DA BI NJIHOVO DONOŠENJE UOPŠTE IMALO SMISLA. Godišnji programi rada Vlade su realizovani u procentu od cca 80 – 90%. A i stepen realizacije Akcionog plana za realizaciju Reformske agende je među najvišim, od svih kantonalnih.

SA DOVOĐENJEM PLATA POLITIČARA NA NIVO ODGOVARAJUĆI OPŠTEM STANJU U DRUŠTVU I SA TRANSPARENTOŠĆU INSTITUCIJA U TOM KONTEKSTU IDE VRLO TEŠKO. JOŠ UVIJEK NIJE POZNATO KAKVE JE STVARNE EFEKTE DONIO, SVOJEVREMENO USVOJENI, ZAKON O PLATAMA JAVNIH ZVANIČNIKA. Od strane Vlade i Skupštine nikad nije urađena eks-post analiza Zakona, kako bi se provjerilo da li su primjenom ovog zakona uopšte postignute najavljivane uštede i kolike su one, ako postoje.

ODNOS VLADE I SKUPŠTINE TK, TOKOM MANDATA, BIO JE DALEKO OD OPTIMALNOG NIVOA, ŠTO DONEKLE OBJAŠNJAVA ŠOKANTAN RASPLET SITUACIJE U POSLJEDNJOJ GODINI MANDATA. Kao kuriozitet ističemo da smo, umjesto da Skupština nadgleda rad Vlade i bude njen korektiv, u pojedinim momentima svjedočili obrnutoj situaciji – pogotovo u kontekstu trošenja budžetskog novca.

PRIBLIŽAVAJUĆI SE IZBORIMA. Ono što u bh. političkom životu, pa i u njegovom tuzlansko-kantonalnom segmentu, možda najviše zabrinjava, to je osjećaj da je politički establišment u potpunosti izgubio kontakt sa stvarnošću i da se ponaša potpuno iracionalno. Nasuprot veličini problema sa kojim se društvo suočava, nezaustavljivom propadanju i sve većem nepovjerenju građana u političare i institucije,... bavljenje političara samima sobom i stranačkim i ličnim interesima, umjesto rješavanjem problema građana i poboljšanjem kvaliteta njihovog života, se nastavlja. I pred izbore, dodatno, sve drugo za njih izgleda staje. No, „svaki narod ima vlast koju zaslužuje“. Pa ćemo uskoro vidjeti kakvu smo to vlast zaslužili u naredne 4 godine.