TREĆI KVARTAL U POLITIČKOM ŽIVOTU HNK OBILJEŽEN JE KONAČNIM IMENOVANJEM NOVE VLADE. Time je završen dugotrajni i po građane iscrpljujući proces stranačkih pregovora oko uspostave vlasti u ovom kantonu. Nakon skoro godinu dana od posljednjih općih izbora, imenovana je i posljednja institucija izvršne vlasti u BiH, u skladu sa rezultatima tih izbora. Na žalost, to je i jedini rezultat rada Skupštine HNK u trećem kvartalu, tačnije u posljednja 4 mjeseca. Jer... Svo vrijeme dok su se stranke međusobno pokušavale dogovoriti oko uspostave izvršne vlasti i na taj način trošile dragocjeno vrijeme građana, Skupština HNK je pasivno promatrala događanja. A manje-više i Vlada u „tehničkom mandatu“, koja je u zadnjem kvartalu, do svog razrješenja krajem septembra, održala svega 2 sjednice.

GRAĐANI HNK IMAJU OZBILJNIH PROBLEMA SA FUNKCIONISANJEM SVOJE ZAKONODAVNE VLASTI. Nakon što u 2014. godini u čak 6 mjeseci nije održala nijednu sjednicu, u prvih 9 mjeseci 2015. godine, Skupština HNK nije održala nijednu sjednicu u januaru, junu, julu i avgustu, a u septembru je održala jednu sjednicu sa samo jednom tačkom dnevnog reda.

OSIM MALOG BROJA ODRŽANIH SJEDNICA, SKUPŠTINU HNK, U POSMATRANOM PERIODU, KARAKTERIŠE I KRAJNJE NISKA EFIKASNOST - BROJ MJERA KOJE JE SKUPŠTINA HNK REALIZOVALA ZA 9 MJESECI SVOG RADA U 2015. G, MANJI JE OD BROJA MJERA KOJE SU SKUPŠTINE TUZLANSKOG, UNSKO-SANSKOG ILI KANTONA SARAJEVO (SVAKA POSEBNO) REALIZOVALE TOKOM SAMO JEDNOG MJESECA U OVOM PERIODU. Skupština HNK je u posmatranom periodu realizovala tek 28 različitih mjera, što je manje od broja mjera koje je Skupština KS realizovala na samo jednoj svojoj sjednici, u junu, za svega 5 sati rada.

USVOJENO JE VRLO MALO ZAKONA. Skupština HNK, kao institucija čije je ključna uloga stvaranje zakonodavnog okvira za normalno funkcionisnje zajednice, je u prvih 9 mjeseci 2015. godine usvojila svega 3 zakona, i jedan tek prihvatila u nacrtu. Svi usvojeni zakoni su planirani Programom rada Skupštine za 2015. godinu. Pošto je broj, Programom, planiranih zakona 14, znači da je tri mjeseca do kraja godine, tri četvrtine zakonodavnog dijela programa rada nerealizirano. Samo u trećem kvartalu u kojem je održana jedna sjednica Skupštine, sa samo jednom tačkom dnevnog reda, programom je planirano razmatranje sedam zakona. Među njima su zakoni od izuzetnog značaja za život građana HNK - Zakon o radu, Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o socijalnoj skrbi, Zakon o posredovanju u zapošljavanju i socijalnoj sigurnosti nezaposlenih osoba, Zakon o komunalnoj djelatnosti,...

USVOJIVŠI PROGRAM RADA KOJI JE SAMA KREIRALA, SKUPŠTINA HNK U NOVOM SAZIVU JE, U POSMATRANOM PERIODU, NAPRAVILA ZNAČAJAN ISKORAK. Ovo je prvi put od 2008. godine, da je Skupština sama kreirala vlastiti program rada, čime je – nažalost tek teoretski – omogućila i Vladi u „tehničkom mandatu“, da radi u skladu sa voljom novog saziva Skupštine. Rezultati, 6 mjeseci nakon donošenja programa (Skupština je Program usvojila 31.03.) pokazuju da prilika, koju je, usvajanjem ovog Programa, pružila Skupština, nažalost, nije iskorištena - za prvih 9 mjeseci 2015. realizovano je tek 30% od skromnog plana od 43 mjere.

SKUPŠTINA NIJE ODRŽALA NITI JEDNU TEMATSKU SJEDNICU PLANIRANU PROGRAMOM RADA ZA 2015. GODINU. U posmatranom periodu su planirane četiri analize na kojima su se trebale temeljiti četiri tematske sjednice. Niti jedna analiza nije razmatrana, što znači da niti jedna od planiranih tematskih sjednica nije održana.  

I PORED IZUZETNO NISKOG INTENZITETA RADA I PRODUKTIVNOSTI POSLANICI SU, U VELIKOM BROJU PROFESIONALIZOVALI SVOJ STATUS U SKUPŠTINI I IZ BUDŽETA REDOVNO PRIMAJU PLATU I OSTALE PRIVILEGIJE. Petnaest poslanika Skupštine HNK ima status zaposlenih u ovoj skupštini a još četvero, koji su i delegati u Domu narod Parlamenta FBiH, zaposleno je u Parlamentu.

Spomenimo, u ovom kontekstu, kao pozitivan primjer, da su poslanici Skupštine ZDK u novom sazivu odlučili da niko od njih neće primati platu za svoj rad u Skupštini, uključujući i članove rukovodstva.

NAJVEĆI PROCENAT MJERA REALIZOVANIH OD STRANE SKUPŠTINE HNK, U POSMATRANOM PERIODU, OTPADA NA ZAKLJUČKE, KOJI ČINE VIŠE OD ČETVRTINE SVIH REALIZOVANIH MJERA. Kuriozitet je da se zaključci, između ostalog, odnose na različita zaduženja budućoj vladi i njenom predsjedniku, koja oni treba da izvrše kada budu imenovani.

Skupština se, dakle, umjesto na saradnju sa vladom u „tehničkom mandatu“, kojom bi se spriječilo nepotrebno gubljenje vremena, vrlo rano odlučila na čekanje na novu vladu. No, odgovornost je obostrana. Vladino nedjelovanje u skladu sa programom rada Skupštine i njena nedovoljna aktivnost i efikasnost, druga su strana priče o lošem odnosu izvršne i zakonodavne vlasti u ovom periodu. No, osim što je ovakav odnos i iz njega proistekli loši rezultati neprihvatljiv prema građanima i poreskim obveznicima, on je i zbunjujući, s obzirom da su okosnicu vlade „u tehničkom mandatu“ činile stranke koje čine i aktuelnu skupštinsku većinu (i novoizabranu vladu) – 9 od 12 članova Vlade u „tehničkom mandatu“ (ili 8 od 11, nakon ostavke Premijera), bili su iz HDZ BiH i SDA. Štaviše, pet ministara iz prethodnog mandata su i u novom sastavu Vlade, i to na čelu istih ministarstava. Zašto onda ova vlada nije radila punim kapacitetom do izbora nove, zašto je ignorisala program rada Skupštine i zašto je Skupština odlučila da čeka novu vladu, umjesto da sarađuje sa postojećom? Zašto vakuum u funkcionisanju vlasti? Zašto vlast nije iskoristila svo raspoloživo vrijeme da bi se bavila prioritetnim problemima građana, od krucijalne važnosti za kvalitetu njihovog života?

U POSMATRANOM PERIODU BILE SU AKTIVNE 2 VLADE. S obzirom da je nova Vlada HNK imenovana tek krajem septembra i da je do kraja perioda na koji se odnosi ovaj izvještaj održala tek dvije sjednice, rezultati ostvareni u prvih 9 mjeseci 2015. godine odnose se, uglavnom, na vladu u „tehničkom mandatu“, koja je od 31.03. funkcionisala i bez premijera.

VLADA U „TEHNIČKOM MANDATU“ JE, U POSMATRANOM PERIODU, RADILA TEK TOLIKO DA OSIGURA NUŽNO I TEKUĆE FUNKCIONISANJE KANTONA. Vlada je, po uzoru na Skupštinu, svoj rad svela na minimu, sve rjeđe održavajući sjednice, na kojima je rješavala, uglavnom, samo ono što je bilo najnužnije.

ČEKANJE NA IZBOR NOVE VLADE, PROUZROČILO JE GUBLJENJE DRAGOCJENOG VREMENA I NEADEKVATNE REZULTATE VLASTI U POSTIZBORNOM PERIODU. Poređenje realizacije Vlade HNK u prvih 9 mjeseci 2015. godine, sa rezultatima ostvarenih u adekvatnim razdobljima svake od godina prethodnog mandata pokazuje kako je realizacija u 2015. godini bolja jedino od realizacije u 2011. godini, dok je za skoro 200 mjera niža od realizacije u 2014. godini, koja je bila najproduktivnija godina prethodnog mandata. Jedan od uzroka ovako loših rezultata je i dramatičan pad održanih sjednica,koji je sa 12 u prvom kvartalu, pao na svega 4 u trećem (od čega 2 vlade u “tehničkom mandatu” a 2 nove vlade).

REALIZACIJA ZAKONA VLADE HNK, U POSMATRANOM PERIODU, JE IZUZETNO MALA. Vlada HNK je, u prvih 9 mjeseci 2015. godine, utvrdila tek 6 zakona (5 u prijedlogu i 1 u nacrtu), što je, poredeći sa prethodnim četverogodišnjim periodom bolje jedino od rezultata tadašnje vlade u „tehničkom mandatu“ iz 2011. A triput je lošije od rezultata iz prvih 9 mjeseci 2012. i 2013. godine.

Svi zakoni, osim jednog, usvojenog u julu, usvojeni su u prvom kvartalu 2015. godine. U čak 5 mjeseci, u ovom devetomjesečnom periodu, na Vladi se nije pojavio ni jedan zakon.

VLADA HNŽ/K JE U PROMATRANOM RAZDOBLJU RADILA BEZ PROGRAMA RADA. Skupština je ovih dana (21.10.) usvojila dokument naziva Program rada Vlade HNK za 2015. godinu, koji, naravno, moze biti tek program rada za 2 preostala mjeseca ove godine. Ono što je indikativno je to da se Vlada i Skupština, u trenutku kad bi ozbiljno trebale da se bave kreiranjem i donošenjem programa rada za 2016. bave programom za godinu na isteku.

VLADA HNK NIJE ISPOŠTOVALA NI ZAKONSKE ROKOVE ZA USVAJANJE BUDŽETA HNK ZA 2015. GODINU, ČIME JE ONEMOGUĆILA I SKUPŠTINU DA OBAVI SVOJU ZAKONSKU OBAVEZU I USVOJI BUDŽET DO KRAJA 2014. GODINE. S obzirom da se nacrt budžeta za 2016. nije u zakonskom roku – do 1. oktobra – našao na dnevnom redu Vlade, vrlo je vjerovatno da će ponovo doći do kašnjenja u u svajanju budžeta, za šta najveću odgovornost snosi Vlada i u njoj Ministarstvo finansija.

TRANSPARENTOST RADA VLADE HNK JE NA NEDOVOLJNOM NIVOU - VLADA HNK JE POKAZALA NEODGOVORNOST PREMA GRAĐANIMA, NE OBJAVLJUJUĆI PRAVOVREMENO INFORMACIJE SA SVOJIH ZASJEDANJA. Prekršen je i član 45. Poslovnika, koji nalaže da je po pravilu prva točka dnevnog reda sjednice usvajanje zapisnika sa prehodne sjednice. Vlada HNK u „tehničkom“ mandatu je neredovno usvajala zapisnike sa održanih sjednica, a završila je svoj mandat sa neusvojenim zapisnicima sa dvije sjednice.

I NOVOIZABRANA VLADA HNK KRŠI ZAKON O RAVNOPRAVNOSTI POLOVA. Ni novi, kao niti prethodni saziv Vlade, u svome sastavu nema niti jednu ženu. A Zakon o ravnopravnosti polova u BiH jasno propisuje da je najmanja zastupljenost manje zastupljenog pola 40% i da se sve drugo smatra diskriminacijom, čije se otklanjanje istim Zakonom nalaže.

SKORO JE GODINU DANA PROŠLO, NE U PREGOVORIMA O PROGRAMSKIM PITANJIMA I NAČINIMA KAKO DA SE POBOLJŠA KVALITET ŽIVOTA GRAĐANA HNK, NEGO U BAVLJENJU VLASTI SAMOM SOBOM. Nakon svega, Predsjedavajući Skupštine HNK osjetio je moralnu obavezu da se, po konačnom završetku procesa konstituisanja vlasti u ovom kantonu, izvine građanima što su ovako dugo čekali na formiranje izvršne vlasti. Centri civilnih inicijativa pozdravljaju ovaj čin i smatraju da je, u ovakvim situacijama, izvinjenje i neophodno i najmanje što se od političara očekuje i predstavlja simboličan čin poštovanja prema građanima, kojima je oduzeto dragocjeno vrijeme i uskraćena usluga, na koju je vlast, ustavom, obavezana i za koju je plaćena. Sada još „samo“ preostaje da se krene sa intenzivnim radom, koji će bar donekle umanjiti dosadašnjim neradom prouzročenu štetu. I da i Vlada i Skupština, pri tome, budu fokusirani na otklanjanje ili ublažavanje ključnih problema građana i na reformske procese, koji treba da nas približe EU standardima.