Novu Vladu KS, imenovanu krajem prvog kvartala ove godine, kao i novi saziv Skupštine KS, dočekali su ozbiljni problemi različite vrste, nagomilavanima godinama. Već u startu, svojim ekspozeom, novi je premijer, u prilično sumornoj analizi trenutnog stanja, pokazao da je svjestan problema koji stoje pred Vladom i Skupštinom. Pola godine kasnije, međutim, nema ozbiljnih pomaka, kao ni naznaka za trajno rješavanje ijednog od najozbiljnijih problema Kantona - vodosnabdjevanje, grijanje, gradski saobraćaj, ogromni dugovi javnih preduzeća u nadležnosti Kantona, prevelika javna potrošnja, glomazan i neefikasan administrativni aparat, kome je nužna reforma, finansiranje Grada,...

Dodatno zabrinjava činjenica da, nakon što su u 2. kvartalu 2015, nakon imenovanja nove vlade, i Skupština i Vlada KS značajno intenzivirale svoj rad, u trećem kvartalu bilježimo pad, koji je rezultate ostvarene u prvih 9 mjeseci 2015. učinio najlošijim (Vlada) ili jednim od najlošijih (Skupština) u posljednjih 5 godina.  

NI 12 MJESECI OD IZBORA SKUPŠTINA KS NIJE U POTPUNOSTI ZAVRŠILA PROCES SVOG KONSTITUISANJA. U rukovodstvo Skupštine KS, još uvijek nisu izabrani dopredsjedavajući iz hrvatskog i srpskog naroda.

NAKON ŠTO JE U DRUGOM KVARTALU 2015. GODINE, SKUPŠTINA KANTONA SARAJEVO ZNAČAJNO INTENZIVIRALA SVOJ RAD, U TREĆEM KVARTALU ZABILJEŽEN JE PAD OD 25%. Rezultat je to s jedne strane pauze u radu u avgustu, a s druge strane, nedovoljnog broja sjednica (i za njih pripremljenog materijala, naravno) u julu i septembru.

ZA RAZLIKU OD UKUPNE REALIZACIJE, REALIZACIJA ZAKONA, U 3. KVARTALU, BILJEŽI RAST, ZAHVALJUJUĆI REZULTATIMA OSTVARENIM U POSLJEDNJEM MJESECU POSMATRANOG PERIO-DA. U septembru je, naime, usvojeno čak 7 zakona, što predstavlja dosad najveći broj zakona usvojenih u nekom od proteklih 9 mjeseci, u Skupštini KS. Zajedno sa jednim zakonom usvojenim u julu, to predstavlja 100-postotno povećanje realizacije iz prethodnog kvartala. Konačni rezultat je da je Skupština KS, u prvih 9 mjeseci 2015. usvojila više zakona nego i u jednoj godini prethodnog mandata, u adekvatnom periodu.

REALIZACIJA PLANIRANIH ZAKONA, S DRUGE STRANE, JE VRLO NISKA. Od 18 zakona usvojenih u prvih 9 mjeseci 2015. godine, svega 8 su planirani Programom rada za ovu godinu. Što znači da je realizacija planiranih zakona svega 22% (8 od 37, uz još jedan zakon usvojen tek u nacrtu).

STEPEN UKUPNE REALIZACIJE MJERA IZ PROGRAMA RADA, NAJNIŽI JE U POSLJEDNJIH 5 GODINA. Broj realizovanih mjera, po prvi put u posljednjih 5 godina je ispod 100 (77), a stepen realizacije po prvi put ispod 50% (45%). Pri tome, radi se o dosad najmanjem obimu mjera, planiranih nekim godišnjim programom rada, u posljednjih 5 godina. Jedan od razloga se svakako krije u sljedećoj činjenici:    

SKUPŠTINA KS NE SAMO DA JE KASNILA SA USVAJANJEM SVOG PROGRAMA RADA ZA 2015. G, PREKRŠIVŠI NA TAJ NAČIN VLASTITI POSLOVNIK O RADU, NEGO JE ISTI USVOJILA SA NAJVEĆIM KAŠNJENJEM DO SADA. Program rada Skupštine KS za 2015. godinu usvojen je tek 29.04.2015.

EVIDENTAN JE NEDOSTATAK TEMATSKIH SJEDNICA. U prvih 9 mjeseci 2015. godine, Skupština KS nije održala nijednu tematsku sjednicu, kojima bi se skrenula pažnja i konačno počeli rješavati nagomilani problemi kako u javnim preduzećima tako i u oblasti zdravstva, socijalne zaštite, zapošljavanja i dr.

U PRVIH 9 MJESECI 2015. GODINE NIJE USVOJENA NI JEDNA STRATEGIJA. Iako je Strategija razvoja Kantona Sarajevo do 2020. bila planirana još prošlogodišnjim programom rada i iako je prijedlog te strategije usvojen na Vladi KS, krajem avgusta, ona u posmatranom periodu nije razmatrana u Skupštini. Među nerealizovanim mjerama iz Programa rada Skupštine Kantona Sarajevo iz ranijeg perioda je i Strategija za mlade, a postoji potreba i izrade Strategije i pratećeg akcionog plana borbe protiv korupcije, te, kantonalne Strategije reforme i razvoja javne uprave.

ODNOS VLADE I SKUPŠTINE JE, OD IMENOVANJA NOVE VLADE, KRAJEM MARTA 2015, NA PRIHVATLJIVOM NIVOU. Političku klimu u kojoj je djelovala Vlada Kantona Sarajevo, u svojih prvih 100 dana, Premijer je ocijenio kao zadovoljavajuću, potcrtavši upravo pozitivan stav Skupštine Kantona Sarajevo koja „prepoznaje i podržava reformska opredjeljenja ove Vlade“. Skupština, zaista, bez većih zadržavanja razmatra i usvaje akte koji dolaze od Vlade. A članovi Vlade redovno su prisutni na sjednicama Skupštine.

Ono što ne funkcioniše najbolje, u najvećoj je mjeri odgovornost Vlade – postoji kršenje rokova za odgovaranje na poslanička pitanja, ali, mnogo značajnije je da je realizacija oba programa rada i nedovoljna efikasnost Skupštine, uglavnom povezane sa nedovoljnom efikasnošću Vlade, odnosno sa nedovoljnom količinom akata koje ona dostavlja Skupštini na razmatranje.

KONTINUIRANI RAST PRODUKTIVNOSTI NOVE VLADE KANTONA SARAJEVO, KOJI JE BIO PRIMJETAN OD NJENOG IMENOVANJA, ZAUSTAVLJEN JE U TREĆEM KVARTALU, ZBOG ČEGA JE, BROJ RAZMOTRENIH MJERA, U PRVIH 9 MJESECI 2015. GODINE, MANJI NEGO I U JEDNOJ GODINI PRETHODNOG MANDATA. Za prvih 9 mjeseci tekuće godine usvojeno je 630 različitih mjera, što je dvostruko manje od ostvarenog u istom periodu prethodne godine. S druge strane, prosjek broja održanih zasjedanja, i vremena provedenog na njima, veći je nego i u jednoj godini prethodnog mandata, što implicira da Vlada radi, ali da naprosto nije dovoljno efikasna. Efikasnost, mjerena brojem mjera razmotrenih po jedinici vremena, niža je od pokazanog u godinama prethodnog mandata za 20 do 100%.

REALIZACIJA ZAKONA, U PRVIH 9 MJESECI 2015. G, POREDIMO LI JE SA REZULTATIMA U PRETHODIM GODINAMA, RELATIVNO JE DOBRA. Vlada KS je, u posmatranom periodu, utvrdila 24 zakona – 19 u prijedlogu i 5 u nacrtu. Ostvareni rezultat nije dovoljan, no, s druge strane, poredeći sa drugim kantonalnim vladama, Vlada KS je, u prvih 9 mjeseci 2015. g, pokazala najveću produktivnost, u segmentu utvrđivanja zakona.

REALIZACIJA PLANIRANIH ZAKONA, S DRUGE STRANE, JE VRLO NISKA. Od 38 zakona, planiranih Programom rada Vlade KS za 2015. godinu, usvojeno je svega 9, uz još 1 prihvaćen u nacrtu. Tri mjeseca do kraja godine, Vlada ima tri četvrine nerealizovanog zakonodavnog dijela Programa rada.

PROGRAM RADA VLADE KS ZA 2015. GODINU USVOJEN JE U ŠESTOM MJESECU, UZ NAJVEĆE KAŠNJENJE U POSLJEDNJIH 9 GODINA. OSIM TOGA USVOJENI PROGRAM IMA STRUKTURNE MANJKAVOSTI - ZA RAZLIKU OD SKUPŠTINE KS, VLADA, NAIME, NASTAVLJA, KAO I VEĆINA DRUGIH INSTITUCIJA U BIH, SA PRAKSOM „PLANIRANJA UNAZAD“. U Program rada, sa čijim se kreiranjem i usvajanjem kasnilo skoro pola godine, unesene su i mjere koje su u trenutku usvajanja Programa već realizovane. Pa smo tako dobili apsurdnu situaciju da je program rada već u trenutku svog usvajanja bio realizovan u postotku od 36%. Od 276 mjera koje su navedene u Programu rada za 2015. godinu, njih čak 100 je, naime, realizovano dok program nije ni postojao ili nije bio usvojen. Štaviše neke od mjera realizovane su još u doba kada vlada koja je donijela sporni Program nije ni postojala. Ovakvim pristupom se utiče na validnost statističkih podataka o realizaciji planiranih obaveza i vještački podiže efikasnost institucija. No, čak i kad zanemarimo ovaj ozbiljni propust u strukturi Programa rada za 2015. – podaci o stepenu realizacije su krajnje zabrinjavajući i najlošiji u posljednjih 5 godina.

VLADA I SKUPŠTINA SU U POSMATRANOM PERIODU DONIJELI NEKOLIKO MJERA U PRAVCU POBOLJŠANJA KVALITETA ŽIVOTA GRAĐANA. Jedna od njih je Zakon o podsticaju male privrede, koji propisuje sistematsko planiranje, osiguravanje sredstva i provođenje mjera i aktivnosti razvoja male privrede. Zakonom je definisano da će sredstva u iznosu od 0,5 do 2 posto vrijednosti prošlogodišnjeg budžeta Kantona izdvajati za povećanja zaposlenosti, kvalitete i konkurentnosti male privrede, povećanje izvoza i poticaj očuvanja starih zanata.

IAKO JE VLADA KS DONIJELA MORATORIJ NA ZAPOŠLJAVANJE U SVIM INSTITUCIJAMA KANTONA SARAJEVO, ZAPOŠLJAVANJA SE I DALJE ODVIJAJU. Vlada je naložila resornim ministrima da svako u okviru svog resora pokrene procedure radi utvrđivanja odgovornosti osoba koje su vršile nova zapošljavanja na neodređeno vrijeme, bez saglasnosti Vlade. Zasad nemamo informacije o epilogu ovog naloga Vlade, no ističemo da će se ozbiljnost i vjerodostojnost Vlade i njenih riječi, mjeriti i odnosom prema ovom problemu.

VLADA I SKUPŠTINA TREBAJU OZBILJNO UĆI U PRIPREME PROGRAMA RADA I BUDŽETA KS ZA 2016. GODINU, KAKO BI ONI BILI DONESENI DO KRAJA GODINE. Kašnjenja u donošenju ovih dokumenata od ključne važnosti za funkcionisanje Kantona i za povećanje efikasnosti vlasti i njenu fokusiranost na proklamovane ciljeve, kakvima smo bili svjedoci u prethodnim godinama, potpuno je nedopustivo. Treba, dakle, preduzeti sve da bi se aktivnosti sprovele propisima predviđenom dinamikom i programi i Budžet za 2016. donijeli prije kraja 2015. godine. A treba i poslovnikom regulisati individualnu odgovornost za svaku od faza u izradi ovih dokumenata i predvidjeti odgovarajuće sankcije za neispunjavanje obaveza.

Sličan vrijedi i za programe rada različitih kantonalnih institucija i agencija, koji su prethodnih godina donošeni sredinom ili krajem godine, zbog čega se postavlja pitanje smisla donošenja istih.