Prvi kvartal 2015. godine, kao uostalom i čitav postizborni period, u Srednobosanskom kantonu obilježen je nesposobnošću izabranih predstavnika vlasti, odnosno stranaka proklamovane vladajuće koalicije, da dovrše proces konstiuisanja vlasti i konačno imenuju vladu. Ne obazirući se na težinu stanja u društvu, političari se, dakle, nastavljaju baviti sami sobom i borbom oko „fotelja“, zanemarujući potrebe građana i svoje obaveze.

Tek u 3. mjesecu 2015. g, čak 140 dana od održanih opštih izbora, izborom rukovodstva Skupštine i radnih tijela, dovršen je proces konstituisanja zakonodavne vlasti. Nažalost, ni on ne dogovorom i saglasnošću svih članica koalicije, nego na način koji je samo produbio međusobno nepovjerenje. Ni do kraja 1. kvartala nije došlo do pomaka u imenovanju izvršne vlasti. Mandatar je izabran tek sredinom 4. mjeseca, a „rovovska borba“ za svako ministarstvo se nastavila, da bi nesposobnost da se dođe do kompromisa, ovih dana, rezultirala i raspadom tročlane koalicije - koja zapravo nikad nije ni zaživjela nego je ostala na nivou nerealizovane ideje - i do dogovora dvije njene članice, za koji još ne znamo kako će se i da li će se uopšte moći implementirati.

IZUZEV POVREMENIH AKTIVNOSTI U VEZI SA POSTIZBORNIM KONSTITUISANJEM VLASTI I MJERA KOJIM SE OBEZBJEĐUJE FINANSIJSKA OSNOVA ZA FUNKCIONISANJA INSTITUCIJA KANTONA, SKUPŠTINA SBK VEĆ MJESECIMA NE RADI NIŠTA. Od usvajanja Zakona o izmjeni Zakona o dopunskim pravima branitelja, na zadnjoj sjednici Skupštine SBK u prethodnom sazivu, u septembru 2014.– dakle prije 8 mjeseci - nije usvojena ni jedna mjera koja nije ili u vezi sa formiranjem vlasti ili sa finansijama koje toj vlasti omogućavaju funkcionisanje.

VLAST SE, UMJESTO PROBLEMIMA GRAĐANA, DAKLE, BAVI SAMA SOBOM. Srednjobosanski kanton, podsjetimo, je treći po nepovoljnosti odnosa broja zaposlenih i nezaposlenih u Federaciji, odmah iza Unsko-sanskog i Tuzlanskog kantona. Po podacima iz januara 2015. godine, SBK je imao 40.871 zaposlenog i 42.062 nezaposlenih. Prosječna plata u kantonu je 678 KM i najniža je u Federaciji, 20% niža od prosjeka u FBiH. Stanje je dakle, blago rečeno, vrlo loše. I umjesto nerada i čekanja, zahtjeva krajnju ozbiljnost svih političkih aktera, maksimalnu kooperativnost, posvećenost problemima zajednice i njihovom rješavanju, a ne uskostranačkim i ličnim interesima.

REZULTATI U PRVOM KVARTALU 2015. GODINE SU PORAZNI. Poslanici su na 3 održana zasjedanja Skupštine proveli, ne računajući pauze, 8 i po sati. I realizovali 9 mjera. Za 90 dana! Zapravo, imajući u vidu da je i čitava prva polovina drugog kvartala prošla bez zasjedanja (jer Skupština čeka da se stranke dogovore oko sastava Vlade) ovih 8 i po sati i 9 mjera je sve što je Skupština uradila za 4 i po mjeseca.

NOVI SAZIV SKUPŠTINE, LOŠIJI JE OD PRETHODNOG. Poredimo li rezultate koje je aktuelni saziv ostvario u prva tri mjeseca 1. godine svog mandata, sa rezultatima ostvarenim u adekvatnom periodu od strane prethodnog saziva Skupštine, dolazimo do podataka da je prethodni saziv zasjedao duplo više i razmotrio 67% više mjera. Što se tiče zakonodavne aktivnosti, rezultat ostvaren u prvom kvartalu 2015. godine, najlošiji je u posljednjih 5 godina.

OSIM NERADA SKUPŠTINU SBK KARAKTERIŠE I SOCIJALNA NEOSJETLJIVOST. Zanemarujući opšte stanje u Kantonu, i zemlji u cjelini, i činjenicu o krajnje niskom intenzitetu rada i zanemarivim rezultatima, čak 18 poslanika je profesionalizovalo svoj status u Skupštini, odnosno za svoj „rad“ primaju redovnu mjesečnu platu. Bez obzira, dakle, što ne rade. A još 5 poslanika iz novog saziva Skupštine koji su delegati u Domu naroda Parlamenta FBiH, profesionalizovalo je svoj status u Parlamentu FBiH. Pritom, vlast SBK je jedna od onih koji su se oglušili na zahtjeve javnosti za smanjivanjem ili ukidanjem povlastica političara, tako da i dalje isplaćuje tzv. „bijeli kruh“, odnosno bivšim članovima vlasti isplaćuje punu platu godinu dana nakon njihovog odlaska sa funkcije.

SKUPŠTINA SBK, KAO ZAKONODAVNA VLAST, INSTITUCIJA ČIJA JE, DAKLE, PRIMARNA FUNKCIJA DONOŠENJE ZAKONA, U NOVOM JE SAZIVU, DO SADA, USVOJILA SAMO 1 ZAKON. A i taj zakon je usvojen zato što je, zapravo, morao biti, i u zadnji čas. Radi se o Zakonu o izvršavanju Budžeta SBK za 2015. godinu, čijim je neusvajanjem do kraja 2014. prekršen Zakon o Budžetima u FBiH, a čijim neusvajanjem do 31.03.2015. bi se zaustavili svi finansijski tokovi u vezi sa budžetom, u Kantonu.

BEZ POSLJEDICA PROLAZI I KONTINUIRANO KRŠENJE POSLOVNIKA O RADU SKUPŠTINE, KAŠNJENJEM SA USVAJANJEM GODIŠNJEG PROGRAMA RADA SKUPŠTINE. Program rada Skupštine SBK za 2015. godinu, nije se uopće našao na dnevnom redu sjednica Skupštine u izvještajnom razdoblju, što znači da je prekršen Poslovnik o radu Skupštine koji precizno definira obavezu da se Program rada za određenu godinu donosi prije kraja prethodne. Poslovnik Skupštine je, u ovom kontekstu, kršen i svih godina prethodna dva mandata, ali samo još u 2007. godini, kada Program rada uopšte nije usvojen, te u 2014. kada je usvojen tek u 6. mjesecu te godine, program nije usvojen do kraja prvog kvartala godine na koju se odnosi.

NERAD VLASTI DODATNO JE NESHVATLJIV POSMATRAMO LI GA U KONTEKSTU „NASLIJEĐENIH OBAVEZA“, ODNOSNO MJERA ČIJA JE POTREBA DONOŠENJA VEĆ GODINAMA EVIDENTNA, ALI NIKAKO DA SE PROVEDE U DJELO. S obzirom na nizak stepen realizacije, značajan broj mjera iz godišnjih programa rada svake godine ostane nerealizovan i većina se njih prenese u program za sljedeću godinu. Tako je iz prošlogodišnjeg programa rada, ostalo nerealizovano i 20  zakona, te, čak 5 planiranih strategija.

ANALIZA REZULTATA RADA VLADE SBK U POSLJEDNJIH 5 GODINA NAJBOLJE OBJAŠNJAVA ZAŠTO JE VAŽNO ŠTO PRIJE FORMIRATI VLADU NAKON IZBORA. Poredeći rezultate u prvim tromjesečjima 5 posljednjih godina, uočavamo da su rezultati u prva tri mjeseca 2015. godine, bolji jedino od rezultata iz 2011. A da je u svim ostalim godinama vlada na sjednicama provodila dva i po puta više vremena i razmatrala cca 50% više mjera. Očito je da pod vladama u „tehničkom mandatu“ dolazi do značajnog smanjenja rada i njegovih efekata. Kao što je očito da izgubljeno vrijeme, bez obzira što bi to trebalo biti normalna praksa, nikad ne bude nadoknađeno.

PROCENAT UČEŠĆA ZAKONA U RAZMATRANIM MJERAMA JE ZANEMARIV. Analizirajući mjere koje je Vlada SBK razmatrala u ovom periodu, vidljivo je da se najveći broj mjera koje su razmatrane odnose na davanje saglasnosti, koje čine 23% svih razmatranih mjera. Nakon toga slijede izvještaji javnih ustanova, agencija i ostalih nad kojima ingerencije ima Vlada, koji čine 22%, te rješenja sa 20% učešća u razmatranim mjerama. Procenat učešća zakona u razmatranim mjerama je - 0,84% (usvojen je 1 zakon u prijedlogu i 1 u nacrtu), što je, s jedne strane, s obzirom da se radi o vladi u „tehničkom mandatu“ očekivano, no s druge strane...

S OBZIROM NA NIZAK STEPEN REALIZOVANIH MJERA IZ PROŠLOGODIŠNJEG PROGRAMA  RADA, REZULTATI VLADE, BEZ OBZIRA NA NJEN „TEHNIČKI KARAKTER“ SU ZBUNJUJUĆI. U 2014. godini je ostalo nerealizovano čak oko 70% planiranog programom rada za tu godinu. Uključujući i 20-ak zakona, među kojima i neki izuzetno značajni za kvalitet života građana ovog kantona. S obzirom na ovu činjenicu, više od pola godine izgubljenih u postizbornom periodu, u kome se vlast, gotovo isključivo bavila sama sobom umjesto radom u interesu građana, dodatno zabrinjava. A „tehnički mandat“ odgovornoj vladi, koja je svjesna svojih propusta u prethodnom periodu i koja se neće pokušavati sakriti iza političke drame oko izbora nove vlade, ne predstavlja nikakvu prepreku da u vremenu do izbora nove vlade pokuša uraditi nešto od onoga što je građanima ovog kantona ostala dužna. Bez obzira kakav će stav o tim materijalima koje pripremi imati nova Vlada i nova skupštinska većina. Nešto slično je, naime, uradila Federalna vlada u „tehničkom mandatu“, pripremivši i usvojivši, u periodu čekanja na izbor nove vlade, desetak zakona, koje je ostavila novoj Vladi da ih, kad počne s radom, proanalizira i ocijeni da li su joj prihvatljivi ili da li ih može upotrijebiti kao polaznu osnovu za svoje verzije tih zakona, štedeći pritom vrijeme, koje je građanima ove zemlje vrlo dragocjeno. Dakle, uvijek je bolje uraditi nešto, što može biti korisno, nego ništa.

VLADA SBK, U KONTINUITETU, GODIŠNJE PROGRAME SVOG RADA USVAJA SA ZAKAŠNJENJEM. Program rada Vlade SBK za 2015. godinu, nije se uopšte našao na dnevnom redu sjednica Vlade u izvještajnom periodu, iako je Vlada usvojila programe rada ministarstava 12.03.2015. godine. Prekršen je Poslovnik o radu Vlade, koji precizno definira obavezu da se Program rada za određenu godinu donosi prije kraja prethodne. Nažalost nedonošenje godišnjeg programa rada u propisano roku, postala je praksa u radu Vlade SBK – ni jednom u posljednjih 9 godina program rada nije donešen na vrijeme.

OSIM POSLOVNIKA, VLADA JE PREKRŠILA I ZAKON O BUDŽETIMA, UTVRDIVŠI PRIJEDLOG BUDŽETA ZA 2015. GODINU TEK 19.03.2015. Zakon o Budžetima u FBiH, naime, propisuje da „premijer podnosi prijedlog budžeta za sljedeću godinu Parlamentu, najkasnije do 1. novembra tekuće godine“. Čekanje na izbor nove vlade, pa da ona donese Budžet, što je najčešći izgovor za kašnjenja u usvajanju budžeta u postizbornom periodu, osim što je neutemeljeno na Zakonu, u praksi se, zbog težine kojom se dolazi do imenovanja vlada u našoj zemlji, pokazuje i besmislenim. Jer budžete, uglavnom, pripremi, a ponegdje kao u SBK recimo, i usvoji stara, vlada u „tehničkom mandatu“.

STRUKTURA BUDŽETA ZABRINJAVA. Sredstava planirana za transfere i kapitalne investicije u Budžetu SBK za 2015. godinu iznose svega 800.000 KM, a Prema DOB-u za 2015. godinu je za kapitalne izdatke trebalo biti izdvojeno 2.465.300,00 KM, odnosno tri puta više. Razlog ovako drastičnog smanjenja leži u činjenici da očekivani pad ukupnih prihoda za posljedicu mora imati i značajnije smanjenje ukupnih rashoda, što se odražava najviše na izdvajanja za tekuće transfere i kapitalne izdatke, a bruto plaće, naknade i doprinosi koji su zakonom regulisani, te materijalni troškovi neće biti značajnije smanjeni.