17.11.2017

LOŠI REZULTATI I ESKALACIJA POLITIČKIH SUKOBA

I 2017. godina u Republici Srpskoj prolazi u atmosferi permanentnih sukoba dva politička bloka, od kojih jedan
koristi svu moć koju ima da zadrži vlast, marginalizuje i kompromituje svoje protivnike i kritičare i drži javno mnijenje
pod stalnim tenzijama, a drugi poprilično neuspješno traga za adekvatnim odgovorom na ovakvu politiku, i luta
između konstruktivne politike u interesu svih u ovoj zemlji i takmičenja u populizmu, bliskog većini partija u BiH.
GLEDAJUĆI REZULTATE OSTVARENE U PRVIH 9 MJESECI, VLADA REPUBLIKE SRPSKE U 2017.
GODINI NIJE USPJELA ZNAČAJNIJE POPRAVITI SVOJU PRODUKTIVNOST, NAKON PADA
REGISTROVANOG U PRETHODNOJ GODINI. U STRUKTURI RAZMOTRENIH MJERA, BROJ ONIH
POSEBNO ZNAČAJNIH, KOJIMA SE SISTEMSKI, DUGOROČNO, UREĐUJU ODREĐENE OBLASTI I
RJEŠAVAJU PROBLEMI, JE VRLO NIZAK. Udio zakona, u ukupnoj masi razmotrenih mjera, tokom
posmatranog perioda, je svega 2,4%. A strategija 0,7%. Ipak, radi se o, za bh. uslove, respektabilnom broju
strategija – 9 različitih, koje su na Vladi razmatrane u 13 navrata.
SA 40 UTVRĐENIH ZAKONA (27 U PRIJEDLOGU I 13 U NACRTU), U PRVIH 9 MJESECI 2017. GODINE,
VLADA RS OSTVARILA JE NAJLOŠIJI REZULTAT U POSLJEDNJIH 7 GODINA, U REALIZACIJI ZAKONA.
Upoređujući broj utvrđenih zakona u prvih 9 mjeseci 2017, sa odgovarajućim vremenskim periodima u
prethodnim godinama, dolazimo do zaključka da je, nakon stagnacije u prethodnoj godini, u prvih 9 mjeseci
2017. godine došlo do nastavka pada realizacije zakonodavnih aktivnosti, koji traje još od 2013. kada je u prvih
9 mjeseci treće godine prethodnog mandata utvrđeno čak 34 zakona više, nego u prvih 9 mjeseci 2017.
PROBLEM NISKE REALIZACIJE ZAKONA NAJVIDLJIVIJI JE PRI POGLEDU NA STEPEN REALIZACIJE
PROGRAMA RADA. Za prvih 9 mjeseci 2017, utvrđeno je svega 34 od 83 zakona iz Programa za 2017.
Odnosno, tri mjeseca do kraja godine, bilo je nerealizovano čak 59% ukupno planiranih zakona.
PROGRAM RADA VLADE RS PONOVO JE DONEŠEN SA OZBILJNIM ZAKAŠNJENJEM – 11.4.2017. –
ČIME JE PREKRŠEN POSLOVNIK O RADU VLADE, PREMA KOME JE PROGRAM TREBAO BITI
DONEŠEN DO KRAJA 2016. Pri tome, neprilagođavanje sadržaja Programa rada činjenici značajnog kašnjenja
sa njegovim usvajanjem, rezultiralo je strukturnom greškom u Programu, koja je, između ostalog, dovela u pitanje
vjerodostojnost statističkih podataka o njegovoj realizaciji. Naime, iako je usvojen u 4. mjesecu, Program rada Vlade
za 2016. godinu, sadrži i plan za 1. kvartal. Sa čak 145 različitih mjera. Što znači da se u „planu“ za taj period, koji
je u trenutku usvajanja Programa rada bio prošlost, nalazi trećina svih mjera sadržanih u Programu. Još veći problem
je što su u Program, koji je po definiciji plan rada za naredni period, unešene i mjere koje su realizovane prije nego
je Program usvojen. Pa je Program, faktički, u trenutku svog usvajanja već bio realizovan u procentu od skoro 20%.
VLADA JE I SVOJE OBAVEZE OKO DONOŠENJA BUDŽETA ZA 2017. URADILA UZ KAŠNJENJE I
KRŠENJE ZAKONA O BUDŽETSKOM SISTEMU RS. KRAJNJE ZABRINJAVA HRONIČNA
NELIKVIDNOST BUDŽETA I NJEGOVA OVISNOST O ZADUŽIVANJU, TE POSLJEDICE KOJE TO
ZADUŽIVANJE OSTAVLJA I PO BUDŽET I PO RS U CJELINI. I pored određenih izjava o prihvatanju
neophodnosti smanjenja javne potrošnje, ozbiljnih koraka u tom pravcu još uvijek nema. Vlada i dalje sve nade
polaže u nove kredite. I sve teže vraća stare. Plan je da se u 2017. godini za otplatu dugova izdvoji više od 650
miliona KM ili nešto preko 20% od ukupnog budžeta. A u 2018. čak 920 miliona.
OSIM POSLOVNIKA I ZAKONA O BUDŽETSKOM SISTEMU, VLADA RS I DALJE KRŠI ZAKON O
RAVNOPRAVNOSTI POLOVA U BIH. Žene u Vladi RS zauzimaju manje od četvrtine mjesta (4 ih je od 17)
čime se krši Zakon, koji propisuje da je najmanji procenat zastupljenosti manje zastupljenog pola 40%. I da se
sve ostalo smatra diskriminacijom. Čije se otklanjanje, ovim zakonom, nalaže.
UMJESTO OSTAVKI MINISTARA, KOJIMA SU DETEKTOVANE NEPRAVILNOSTI U RADU, NAKON
OBJAVE REVIZORSKOG IZVJEŠTAJA, OSTAVKU SU, POD PRITISKOM, PODNIJELI GLAVNI REVIZOR
RS I NJEGOV ZAMJENIK. Od 16 ministarstava Vlade RS, tek 3 su, po nalazima Revizije, radila u skladu sa
finansijskim pravilima. A Vlada RS, po Reviziji, nije objektivno prikazala stanje deficita.
VLADA, OSIM ZA SVOJE, SNOSI PRESUDNU ODGOVORNOST I ZA LOŠE REZULTATE SKUPŠTINE.
Narodna skupština Republike Srpske ima kapacitet da sve isporučene materijale iz Vlade RS, relativno brzo
Za sve informacije molimo da kontaktirate Anu Lučić
(mob. 063 396 519; e-mail: ana@ccibh.org)
obradi i realizuje u parlamentarnoj proceduri. I za razliku od vlade drugog entiteta ili Vijeća ministara BiH, njeni
materijali imaju gotovo nesmetan protok u parlamentarnoj proceduri. Zato je loša realizacija planiranih obaveza,
prije svega, rezultat nedovoljne efikasnosti Vlade, odnosno nedovoljnog broja zakona, strategija i drugih
materijala, koje Vlada kreira i dostavlja u parlamentarnu proceduru. Odgovornost Skupštine je u tome što
prihvata takvo stanje, i podređen, položaj servisa, umjesto da vrši pritisak, zahtjeva poštovanje rokova i
kontroliše rad Vlade i smjenjuje ministre koji ne uspijevaju da odgovore zadacima koji se stavljaju pred njih.
3 MJESECA DO KRAJA GODINE, NS RS OSTALO JE DA USVOJI SKORO TRI PUTA VIŠE ZAKONA,
NEGO ŠTO IH JE USVOJILA U PRETHODNIH 9 MJESECI ZAJEDNO. Od 68 zakona koji su, po Programu,
trebali biti realizovani u prvih 9 mjeseci 2017. usvojeno je tek 26. Što znači da je, dodamo li plan za ostatak
godine, NS RS u 4. kvartal ušla sa čak 71 (u potpunosti ili djelimično) nerealizovanim zakonom.
DO KRAJA GODINE OSTAO JE DA SE REALIZUJE I NEREALNO VELIKI BROJ STRATEGIJA. Od 19 koliko
ih je planirano za realizaciju u 2017. godini, u prvih 9 mjeseci usvojeno je 7 i još jedna prihvaćena u nacrtu.
KURIOZITET JE DA SU I OVAKO LOŠI REZULTATI NS RS, U PRVIH 9 MJESECI 2017. BOLJI OD
REZULTATA NAJVIŠE ZAKONODAVNE INSTITUCIJE DRUGOG BH. ENTITETA. I pored političkih problema
i oštrih sukoba između vladajuće većine i opozicije u NS RS, ona je u značajnoj prednosti jer ima stabilnu većinu,
dok se u Federaciji, već duže vrijeme, ne zna da li vladajuća koalicija parlamentarna većina uopšte postoje.
NS RS RJEŠENJE ZA STALNO KAŠNJENJE U USVAJANJU SVOG GODIŠNJEG PROGRAMA RADA –
NA KOJE JE CCI UPORNO UKAZIVAO – NIJE NAŠLA U POBOLJŠANJU SVOJE EFIKASNOSTI,
PRAVOVREMENOM KRETANJU U REALIZACIJU, POVEĆANJU ODGOVORNOSTI I UVOĐENJU
SANKCIJA ZA NEPRAVOVREMENO IZVRŠAVANJE OBAVEZA, NEGO U IZGLASAVANJU PROPISA
KOJI ĆE PRAKTIKOVANI KOMODITET U RADU SAMO POSTAVITI U PRAVNI OKVIR. Novi Poslovnik o
radu NS, naime, kao krajnji rok do koga treba usvojiti programa rada za neku godinu nije postavio kraj prethodne
godine, nego kraj prvog kvartala godine na koju se program odnosi. Dakle, Skupština je sebi omogućila da prva
tri mjeseca u godini radi bez usvojenog godišnjeg(!) programa rada i da to sve bude „po propisima“ (kako to
vole reći naši političari). No... Godišnji program rada se treba usvajati prije početka godine na koju se odnosi.
Sva druga rješenja, pa i ovo postojeće, nemaju uporište u logici. I dodatno negativno utiču na rezultate NS.
NI U PRVIH 9 MJESECI 2017. GODINE, NS RS NIJE ODRŽALA NIJEDNU POSEBNU SJEDNICU, S TEMOM
NEKOG OD KLJUČNIH PITANJA ZA ŽIVOT GRAĐANA RS I NJEGOV KVALITET. Nema posebne, tematske,
sjednice posvećene izuzetno teškom stanju u zdravstvu. Nema posebnih sjednica o stanju u privredi, o zaštiti
domaće proizvodnje, o stanju u realnom sektoru, o korupciji, o urušavanju bankarskog sistema u RS, o
obrazovanju, prirodnom priraštaju i sve većem odlasku mladih i radnosposobnih ljudi iz zemlje... Usporedbe
radi, u Parlamentu FBiH, u prvih 9 mjeseci 2017. održane su čak 4 tematske sjednice – o zagađenosti vazduha,
o iseljavanju stanovništva, o stanju i perspektivi drvno-prerađivačke industrije i o stanje u poljoprivredi u FBiH.
JEDNA OD NAJVAŽNIJIH ODLUKA NS RS, DONEŠENIH U POSMATRANOM PERIODU, JE
SPREČAVANJE PRODAJE RUDNIKA ŽELJEZNE RUDE „LJUBIJA“, PO ZAMISLI VLADE RS. Ovo je,
naime, možda prvi ozbiljni čin demonstracije snage i samosvijesti Narodne skupštine, koja se, na žalost,
uglavnom ponaša kao servis a ne kao kontrolor i korektor izvršne vlasti, što joj je jedna od ustavnih funkcija.
SASVIM SUPROTNE INTENCIJE JE ODLUKA SKUPŠTINSKE VEĆINE, NA POSLJEDNJOJ SJEDNICI
ODRŽANOJ U POSMATRANOM DEVETOMJESEČNOM PERIODU, DA SE NA DNEVNI RED NE STAVE
POSLJEDNJI REVIZORSKI IZVJEŠTAJI. Iako je rad same Skupštine, u spornim revizorskim izvještajima,
ocjenjen pozitivno, vladajuća većina je, zbog optužbi, adresiranih na Vladu, da je stvarni budžetski deficit,
zapravo skoro 4 i po puta veći od onog koji prikazuje Vlada, umjesto argumentovane rasprave o ovom pitanju,
dala svoj doprinos neprihvatljivom ponašanju vlasti u ovom slučaju. Pa smo, nakon neprihvatljivih političkih
pritisaka na instituciju koja svoju projektovanu društvenu ulogu može vršiti jedino kao nezavisna, a koji su
rezultirali ostavkom Glavnog revizora i njegovog zamjenika, dobili i nemogućnost da se o izuzetno važnoj temi,
koja je uzburkala javnost, raspravlja na za to najpozvanijem mjestu – u Narodnoj skupštini Republike Srpske.
SKORO DVIJE TREĆINE POSLANIKA NS RS PROFESIONALIZOVALO JE SVOJ STATUS. 53 od 83
poslanika NS, za obavljnje poslaničke dužnosti i privilegije, prima redovnu mjesečnu platu. Pa, tako...
NAJVEĆI DIO BUDŽETA NS RS ODLAZI NA RASHODE ZA LIČNA PRIMANJA ZAPOSLENIH – 6.657.500
KM OD 10.051.500 KM, KOLIKO IZNOSI BUDŽET NS RS. Grantovi poslaničkim klubovima su planirani u visini
od 500.000 KM. I to je svakako dobar primjer da u Budžetu postoji dosta prostora za uštede i prenamjene u
svrhe od kojih će građani imati mnogo više koristi.
OSIM U SEGMENTU OBAVEZE VLADE DA U PROPISANOM ROKU ODGOVARA NA POSLANIČKA
PITANJA I INICIJATIVE, POSLOVIK NS RS, U POSMATRANOM PERIODU, KRŠEN JE JEDINO
PONAŠANJEM POSLANIKA NA SJEDNICI. Nedostatak međusobnog poštovanja i uvažavanja, između
poslanika, te u komunikaciji predstavnika zakonodavne i izvršne vlasti (Vlade i Predsjednika RS), kontinuirani
je problem, kome se ne nazire rješenje. Radi se o potpuno neprihvatljivoj vulgarizaciji političkog prostora,
odgovornost za koju snose svi akteri u sukobu. Naprosto je nevjerovatno da vršioci najodgovornijih političkih
funkcija ne shvataju potrebu čuvanja digniteta institucija. I da se ponašaju na način koji je daleko od dobrog
ukusa i komunikacije prihvatljive za javne prostor i institucije vlasti.
Za sve informacije molimo da kontaktirate Anu Lučić
(mob. 063 396 519; e-mail: ana@ccibh.org)
ZA KRAJ, CENTRI CIVILNIH INICIJATIVA, VLADI I NARODNOJ SKUPŠTINI RS, PREPORUČUJU:
- Ističemo potrebu povećanja efikasnosti obje institucije, do kraja godine i do kraja mandata, pogotovo u
realizaciji planiranih mjera, s naglaskom na zakone i strategije.
- Ističemo, takođe, potrebu da obje institucije do kraja godine 2017. usvoje programe svog rada za 2018.
godini. I da NS usvoji izmjene Poslovnika, kojim će jasno definisati obavezu usvajanja programa rada prije
početka godine na koju se on odnosi. I da se te obaveze, u nastavku, naravno, pridržava.
- Naravno, i Budžet za 2018. je potrebno donijeti u skladu sa procedurama i rokovima koje definiše Zakon. I
uz široku javnu raspravu.
- Obje institucije trebaju se, u svom radu, fokusirati na ključne problem građana i njihovo rješavanje. A prestati
davati svoj doprinos dizanju tenzija u zemlji.
- Konačno se ozbiljno posvetiti alarmantnom problemu “bijele kuge”, odnosno višegodišnjeg kontinuiranog
negativnog priraštaja koji, uz sve prisutniji odlazak mladih i radnosposobnih ljudi iz zemlje, prijeti, praktično,
izumiranjem na ovim prostorima.
- Revizorski izvještaji i zaštita nezavisnih institucija (Ureda za reviziju, sudova, medija,…) od političkih pritisaka
treba da se što prije nađu na dnevnom redu skupštinskih zasjedanja. I da bude angažovana nezavisna,
međunarodna revizorska kuća koja će građanima Republike Srpske dati istinite informacije o spornoj visini
budžetskog deficita i, uopšte, o stanju finansija u RS.
- I konačno – ne dozvoliti da (preuranjena) predizborna kampanja blokira rad institucija. Interesi građana
moraju biti iznad uskostranačkih i interesa pojedinaca u vlasti.