14.11.2013

Rezultati monitoringa rada kantonalnih skupština i vlada za prvih 9 mjeseci 2013. godine VLAST SE I NA KANTONALNOM NIVOU UMJESTO USTAVOM DEFINISANIM OBAVEZAMA I RADOM U INTERESU GRAĐANA, BAVI SAMA SOBOM

U prvih 9 mjeseci 2013. godine, rad većine kantonalnih vlada u BiH bio je obilježen političkim problemima i nestabilnošću, koji su značajno uticali na rezultate rada. U 5 kantonalnih vlada – TK, ZDK, USK, KS i BPK – došlo je i do personalnih i stranačkih promjena u njihovom sastavu. Neslaganja oko kadrovske politike i sprovedbe koalicionih sporazuma, dovele su i do svojevremenih smetnji u radu Vlade Kantona 10 i najnovije blokade rada Vlade HNK, koja već dva i po mjeseca nije održala redovnu sjednicu. A u Posavskom kantonu, Vlada i dalje krši Ustav i odbija se povinovati zahtjevima Skupštine i popuniti Vladu ministrom nehrvatske nacionalnosti. 

I SKUPŠTINE I VLADE, U PRAVILU, KRŠE PROPISE KOJI REGULIŠU NJIHOVE OBAVEZE, U KONTEKSTU DONOŠENJA KLJUČNIH DOKUMENATA ZA NJIHOV RAD. Od svih 20 kantonalnih vlada i skupština, samo Skupština Tuzlanskog kantona je 2013. godinu počela sa usvojenim programom rada za ovu godinu. Ostale su godišnji plan svojih obaveza za 2013. godinu usvajale sve do druge polovine 6. mjeseca. A Skupština Kantona 10 i nakon isteka 3. kvartala radi bez usvojenog programa rada za ovu godinu. Slična situacija je i sa vladama. Kuriozitet je da na Vladi Kantona 10 u julu (dakle u drugoj polovini godine) utvrđeni Program rada za 2013. godinu, još uvijek nije ozvaničen, nije dostupan javnosti (pa ni CCI-u) i nije se  još našao na dnevnom redu zasjedanja Skupštine Kantona 10.

Budžet za 2013. g, s druge strane, na vrijeme i u skladu sa Zakonom, usvojila su samo 4 kantona – BPK, SBK, ZDK I USK. Samo još Kanton Sarajevo je Budžet usvojio u krajnjem zakonskom roku, prije isteka Odluke o privremenom finansiranju – 27.03.2013. Ostalih 5 kantona su budžete dobili tek u periodu nakon prestanka važenja odluke o privremenom finasiranju – PK, HNK i ZHK u četvrtom, a Kanton 10 i Tuzlanski kanton čak u petom mjesecu 2013. godine. 

REALIZACIJA OBAVEZA PLANIRANIH GODIŠNJIM PROGRAMIMA RADA, KOD VEĆINE KANTONALNIH VLADA JE NEZADOVOLJAVAJUĆA. Samo su tri vlade – Vlada BPK, ZDK i PK - za prvih 9 mjeseci 2013. godine, realizovala više od 50% zakona planiranih svojim programima rada za ovu godinu. Najslabiju realizaciju zakona iz programa rada bilježe vlade Unsko-sanskog kantona, sa 70% potpuno nerealizovanih zakona iz plana i Srednjo-bosanskog, sa čak 76% nerealizovanog zakonodavnog plana rada, 3 mjeseca do kraja 2013. godine.

Od ukupno 251 zakona planiranih programima rada kantonalnih vlada za 2013, više od polovine su “prenešeni zakoni”. Najveći broj „prenešenih zakona“ (zakona koji su bili planirani i trebali biti realizovani neke od prethodnih godina, ali nisu, pa su samo prenešeni u obaveze za novu godinu)  je u Programu rada Vlade HNK – čak 33, naspram 15 „novih“. S druge strane, u Programu rada Vlade ZDK za 2013. godinu, tek su 2 „prenešena zakona“, naspram 16 „novih“. Najveći stepen realizacije „prenešenih zakona“ je u Vladi Bosansko-podrinjskog kantona, gdje je od 15 planiranih „prenešenih“ zakona, na Vladi, u prvih 9 mjeseci 2013. godine, utvrđeno čak 14. Najniži stepen realizacije „prenešenih“ zakona je u Vladi Srednjobosanskog kantona, koja je od 25 planiranih, utvrdila tek 5 njih, što znači da će većina prenešenih zakona iz ovogodišnjeg Programa rada Vlade SBK, završiti u Programu za 2014.

Količina realizovanih neplaniranih zakona, u ukupnoj masi realizovanih zakona (svaki treći), uz nizak nivo realizacije programima rada planiranih zakona, dovodi u pitanje sposobnost kantonalnih vlada i skupština da ozbiljno planiraju svoj rad. Kantonalne vlade su uz, što u potpunosti što djelimično, realizovanih 112 planiranih zakona, realizovale (u potpunosti ili djelimično) i 61 neplanirani. Vlada USK je čak utvrdila više neplaniranih (7) nego planiranih (5) zakona. A skoro identičan broj planiranih i neplaniranih zakona utvrdila je Vlada TK.

PRIJATNO IZNENAĐENJE JE STRUKTURA REALIZOVANIH ZAKONA. Među zakonima realizovanim u prvih 9 mjeseci u kantonalnim vladama, visok je procenat novokreiranih tzv. temeljnih zakona. Na temeljne zakone otpada nešto više od polovine ukupno realizovanih. Od 173 zakona utvrđenih u kantonalnim vladama, u prvih 9 mjeseci 2013, što u formi prijedloga, što nacrta, na temeljne otpada 88, a ostalih 85 su izmjene i dopune već postojećih zakonskih akata.

U prvih 9 mjeseci 2013. godine većina kantonalnih skupština radila je vrlo skromnim intenzitetom i postigla nezadovoljavajuće rezultate. Poslanici čak 5 kantonalnih skupština (K10, ZHK, HNK, PK i SBK) u prvih 9 mjeseci 2013. godine na sjednicama su provodili manje od 5 sati mjesečno u prosjeku. A još 3 (BPK, TK i ZDK) manje od 10 sati. Mjesečni prosjek realizovanih mjera za ovih 8 kantona je ispod 10. Najlošiji je Kanton 10, sa tek nepune 3 mjere koje realizuje za mjesec dana, u prosjeku.

REALIZACIJA OBAVEZA PLANIRANIH GODIŠNJIM PROGRAMIMA RADA, JE  VRLO NISKA , POGOTOVO ŠTO SE TIČE ZAKONA. Ni jedna skupština nije, za 9 mjeseci rada, realizovala više od 50% zakona planiranih svojim programom rada za 2013. godinu. Najveći postotak usvojenih zakona (na kojima je u potpunosti okončana predviđena procedura) ima Bosansko-podrinjski kanton – 41%. Slijede Zeničko-dobojski, Posavski, Hercegovačko-neretvanski i Kanton Sarajevo, čija je realizacija usvojenih zakona oko trećine od planiranog. Zapadno-hercegovački je usvojio četvrtinu. A Unsko-sanski, Tuzlanski i Srednjobosanski kanton manje od petine. Najlošiji rezultat, u ovom kontekstu, ima Srednjobosanski kanton - svega 9% u potpunosti realizovanih zakona iz programa rada za 2013. godinu (3 usvojena od 32 planirana).

Odgovornost za lošu realizaciju planiranog U SKUPŠTINAMA, uglavnom je na vladama. Kantonalne skupštine, za razliku od zakonodavnih institucija na višim nivoima vlasti, prilično efikasno reaguju na materijale koji im dolaze od Vlade, te tu većih zaostataka, u principu, nema. Glavni problem je, dakle, u nedovoljnoj efikasnosti vlada. Izuzetak je Bosansko-podrinjski kanton, u kome Vlada efikasno ispunjava planirane zakonodavne obaveze i ne izaziva zastoj u realizaciji planiranih obaveza Skupštine. Vlada BPK Goražde realizovala je čak 79% planiranih zakona. I jedina je Vlada koja je preko 50 % plana realizovala u potpunosti (u formi prijedloga).

Među zakonima realizovanim u prvih 9 mjeseci u kantonalnim skupštinama, visok je procenat novokreiranih tzv. temeljnih zakona. Na temeljne zakone otpada više od polovine ukupno realizovanih. Od 155 zakona realizovanih u kantonalnim skupštinama, u prvih 9 mjeseci 2013, što u formi prijedloga, što nacrta, na temeljne otpada 84, a ostalih 71 su izmjene i dopune već postojećih zakonskih akata.

Dužina trajanja zakonodavnog procesa, za zakone nad kojima je procedura usvajanja okončana u prvih 9 mjeseci 2013. godine, bila je vrlo neujednačena. U Posavskom, Tuzlanskom i Zeničko-dobojskom kantonu, procedura je trajala oko mjesec dana, po zakonu, u prosjeku. U Bosansko-podrinjskom, Hercegovačko-neretvanskom, Zapadno-hercegovačkom, Kantonu Sarajvo i Kantonu 10, procedura usvajanja trajala je oko 100 dana. Dok je u Unsko-sanskom i Srednjobosanskom kantonu trajala skoro duplo duže – oko 190 dana. 

TRANSPARENTNOST U RADU VEĆINE VLADA NA PRIHVATLJIVOM JE NIVOU, SA VELIKIM PROSTOROM ZA POBOLJŠANJE. Zapisnici sa sjednica vlada, npr. trebalo bi da budu brže stavljani na uvid javnosti. Trenutno, nije rijetka situacija da javnost mjesecima ne zna šta vlada ustvari radi, što je potpuno neprihvatljivo. CCI je, recimo, tek neposredno pred ovu press konferenciju dobio podatke iz Vlade Posavskog kantona o sjednicama održanim u septembru. A zadnji javno dostupan zapisnik sa neke sjednice Vlade Hercegovačko-neretvanskog kantona je zapisnik sa sjednice održane - 11.7.2013.

BEZ OBZIRA NA, GENERALNO, SKROMNE REZULTATE, VEĆINA KANTONALNIH SKUPŠTINA I VLADA JE U PRVIH 9 MJESECI 2013. GODINE, OSTVARILA SVOJ DOSADAŠNJI MAKSIMUM. Čak 4 kantonalne skupštine – Posavskog, Bosansko-podrinjskog, Hercegovačko-neretvanskog i Zapadno-hercegovačkog kantona - u prvih 9 mjeseci 2013. godine realizovale su najviše zakona u posljednjih 6 godina (poredeći prva devetomjesečja). Dodatno, Kanton 10 ima najbolji rezultat u ovom mandatu – kojim se vratio u prosjek prošlog saziva, nakon katastrofalnih rezultata u prethodne dvije godine. A Kanton Sarajevo, pored blagog pada u odnosu na prošlu godinu, u sve tri godine aktuelnog mandata ima ima bolje rezultate od prethodnog saziva Skupštine. S druge strane, Tuzlanski, Zeničko-dobojski I Unsko-sanski kanton bilježe, u prvih 9 mjeseci 2013, rezultate koji su među najlošijim u posljednjih 6 godina i predstavljaju kontinuitet pada od početka aktuelnog mandata.

KANTONALNE INSTITUCIJE VLASTI NISU FOKUSIRANE NA STVARNE PROBLEME GRAĐANA. Ogromna energija i vrijeme troši se na bavljenje vlasti same sobom, dok, stvarni problemi građana stoje negdje po strani. Situacija sa brojem zaposlenih i nezaposlenih, po kantonima i padom standarda i širenjem siromaštva, najbolje ilustruje neprihvatljivost takvog ponašanja i potrebu fokusiranja političara na rješavanje stvarnih, ozbiljnih problema s kojim se građani svakodnevno suočavaju. Podsjećamo, takođe, da ustavna reforma Federacije BiH, sve dok se ista ne dogodi, nije prepreka kantonalnim vlastima da odgovornije, efikasnije i transparentnije ispunjavaju obveze koje su sami preuzeli i za koje su dobro plaćeni, dok istovremeno građani u njihovim kantonima žive sve lošije.

KRATKOROČNO, Situacija nameće potrebu intenziviranja rada u 4. Kvartalu. Prioritet je poboljšanje stepena realizacije planiranih obaveza, fokusiranje na ključne probleme građana i donošenje na vrijeme, do kraja godine, programa rada i budžeta za 2014. Uz poštovanje propisanih procedura i sprovođenje javne rasprave, u kojoj i građani, nvo i interesne grupe mogli da iznesu svoje mišljenje i prijedloge u vezi sa ovim dokumentima.