24.09.2014

REZULTATI RADA VLADE I PARLAMENTA FBiH, U MANDATU 2010-2014. - NE PONOVILO SE!

GOTOVO PERMANENTNA POLITIČKA KRIZA, KOJA SE NAJPRIJE MANIFESTOVALA KROZ OPSTRUKCIJE I SPOROST U KONSTITUISANJU PARLAMENTA I VLADE, A POTOM KROZ BEZUSPJEŠNE POKUŠAJE PROMJENE IZVRŠNE VLASTI I RASPADE PARLAMENTARNIH VEĆINA, PREDSTAVLJA PRIMARNU ODREDNICU, KOJA KARAKTERIŠE PROTEKLE 4 GODINE U FEDERACIJI BIH. Uskostranački interesi, koji nisu prezali od blokade sistema, onemogućavanja normalnih demokratskih procesa ili neustavnog djelovanja, ukazali su, osim na nedostatak političke kulture na našoj političkoj sceni, i na sve slabosti i nedorečenosti pravnog okvira zemlje. Na ozbiljne nedostatke u Ustavu i Izbornom zakonu, koji do dana današnjeg nisu otklonjeni. I koji, sa približavanjem novih općih izbora, izazivaju opravdanu zabrinutost.Naime, i pored brojnih upozorenja CCI-a na neprihvatljivost održavanja ovakvog stanja, te, inicijative koja godinama stoji „zaleđena“ u institucijama vlasti, iako su je, načelno, svi podržali, politički akteri, iz samo njima znanih razloga odbijaju provesti Ustavne i promjene Izbornog zakona, koje bi: onemogućile blokade sistema, definisale precizne rokove za konstituisanje vlasti, učinile mogućim rekonstrukcije i smjene vlasti tokom mandata i uveli mogućnost raspisivanja vanrednih izbora, kao krajnje solucije za rješavanje kriznih situacija, koja bi onemogućila da građani BiH ponovo godinama budu taoci političkih stranaka i njihove borbe za vlast.

PARLAMENT FEDERACIJE BIH VIŠE OD POLOVINE AKTUELNOG MANDATA PROVEO JE RADEĆI BEZ PLANA A REALIZACIJA PLANIRANIH OBAVEZA, U GODINAMA U KOME SU PROGRAMI USVAJANI, BILA JE KATASTROFALNA. Nijedan dom Parlamenta FBiH nije usvojio programe svog rada za 2013. i 2014. godinu. Dom naroda nije ga usvojio ni za 2011. A u godinama kad su usvojeni, programi rada domova Parlamenta FBiH, usvajani su sa velikim kašnjenjem – u 4-om ili čak krajem 7-og mjeseca godine na koju se odnose. Procenat realizacije programom rada planiranih zakona u aktuelnom mandatu, i u 2011. i 2012. godini, iznosio je svega 13%. To znači da je ovaj parlament pokazao da za 4 godine mandata može usvojiti tek polovinu zakona iz jednog godišnjeg plana. Odnosno da bi mu za realizaciju obaveza u nivou četverogodišnjeg mandatnog plana, trebalo preko 30 godina i da bi ono što je trebao uraditi do 2014, pokazanim tempom realizacije planiranih obaveza, ovaj saziv Parlamenta stigao uraditi tek 2042. U suštini, radi se o neprihvatljivo lošem rezultatu, zbog kakvih je, uostalom, Parlament FBiH i došao na glas kao jedna od najneefikasnijih institucija vlasti u državi.

U TOKU MANDATA KASNILO SE I SA USVAJANJEM BUDŽETA, DOK MMF NIJE DISCIPLINIRAO OVDAŠNJE POLITIČARE. Budžet u prve dvije godine mandata donešen je uz kršenje Zakona o budžetima u FBiH, koji nalaže njegovo usvajanje do početka godine na koju se odnosi. Finansiranje u prvom tromjesečju ovih godina obezbjeđeno je odlukama o privremenom finansiranju. Budžet FBiH za posljednje dvije godine mandata (2013. i 2014.), usvojen je u skladu sa zakonskim rokovima, isključivo zbog zahtjeva MMF-a, koji je poštovanjem rokova uslovio dobijanje novih kredita, neophodnih vlasti za saniranje budžetskih deficita.

UKUPNI REZULTATI RADA PARLAMENTA FBIH, U AKTUELNOM SAZIVU, LOŠIJU SU OD REZULTATA PARLAMENTA U PERIODU 2006-2010. Aktuelni saziv bilježi pad od 20% u realizaciji mjera (1236 : 992) i 10% u realizaciji zakona (160 : 143 usvojena u aktuelnom mandatu). Pritom ove rezultate ostvaruje sa skoro duplo više vremena provedenog na sjednicama (520 : 1013 sati), što znači da bilježi i katastrofalan pad efikasnosti. Pritom mu je i procenat realizacije programa rada niži nego u prethodnom mandatu.

PARLAMENT FBIH, NAPROSTO, NE RADI DOVOLJNO. Od objave rezultata općih izbora 2010. do 31. avgusta 2014., što je krajnji datum koji pokriva ovaj izvještaj, prošlo je više od 1400 dana. Poslanici Predstavničkog doma Parlamenta FBiH, u tih 1400 dana, na sjednicama su proveli svega 117 dana, a delegati Doma naroda – 78. Pritom im je, na kraju ovog perioda, samo kad posmatramo zakone, više zakona ostalo „u proceduri“ (nerealizovano u većoj ili manjoj mjeri), nego što ih je za ove 4 godine usvojeno (od 329 zakona koji su, u ovom periodu, bili u parlamentarnoj proceduri, tek 143 je finalno usvojeno). A podsjetimo i na realizaciju godišnjih programa rada od svega 13%. Dakle, posla je i te kako bilo, samo se nije radilo.

MNOGO OBEĆAVALI, A MALO URADILI - STEPEN REALIZACIJE PLANIRANIH OBAVEZA, TOKOM AKTUELNOG ČETVEROGODIŠNJEG MANDATA, ODNOSNO BROJ NEREALIZIRANIH MJERA, UKAZUJE NA ČINJENICU DA BI VLADI FBIH TREBALO JOŠ POLA MANDATA, DA REALIZUJE 4 GODIŠNJA PROGRAMA RADA. Program rada Vlada FbiH je samo u posljednjoj godini svog mandata usvojila na vrijeme. Pritom, u prosjeku, svake godine joj je ostajalo preko 150 nerealizovanih mjera, među kojima su prečesto bile one najznačajnije - zakoni, strategije, pravilnici, itd.

OSIM VREMENA POTROŠENOG NA STRANAČKE SUKOBE, DRUGI ZNAČAJAN GUBITAK VREMENA U RADU VLADE ODNOSI SE NA BAVLJENJE KADROVSKOM POLITIKOM, ODNOSNO, RAZRJEŠENJIMA I IMENOVANJIMA NA FUNKCIJE U RAZLIČITIM INSTITUCIJAMA, UPRAVNIM I NADZORNIM ODBORIMA ITSL. U 2011. godini je čak, procentualno, prema oblasti na koju se mjera odnosi, najviše realizovanih mjera, bilo upravo u vezi sa  „kadrovskom politikom“ – skoro četvrtina od ukupno realizovanih. U nastavku je taj procenat, opadao, ali je učešće ovih mjera u ukupnoj realizaciji zadržalo i dalje visok nivo. Pri tome, ne radi se samo o gubljenju vremena i odvlačenju fokusa rada sa zaista važnih stvari, nego i o neprihvatljivom širenju uticaja politike (i stranaka) i tamo gdje im uopšte nije mjesto. U tom kontekstu, krajnje je vrijeme da se povede javna rasprava i zakonski precizno reguliše koje su to funkcije, odnosno radna mjesta „politička“ (tj. mijenjaju se sa promjenama na vlasti), da se ograniči njihov broj, u skladu sa evropskim standardima, a da se na sva druga mjesta u državi dolazi na osnovu znanja, stručnosti i referenci u radu, a ne na osnovu stranačke pripadnosti, odanosti ili veza.

PO MNOGIM PARAMETRIMA, AKTUELNA VLADA FBIH, BILA JE LOŠIJA OD VLADE FBIH U PRETHODNOM MANDATU. Vlada FBiH, u prethodnom mandatnom periodu, održala je 26 redovnih sjednica više u odnosu na Vladu premijera Nikšića. Prethodni saziv Vlade Federacije jeste utvrdio manje mjera, uključujući i zakone tokom svog mandata, ali je, u tom periodu, prohodnost „vladinih“ zakona u Federalnom parlamentu bila veća, pa je i konačni rezultat bio bolji - u mandatu 2007–2011. godina Parlament FBiH usvojio čak 20% više „vladinih“ zakona nego u aktuelnom mandatu. Pritom, u radu Vlade u prethodnom razdoblju, registrovano je manje bavljenja kadrovskom politikom a više bavljenja životnim problemima građana – poredimo li prve godine rada Vlada, razlika je: 7% “kadrovske politike” u 2007, u odnosu na 24% u 2011. godini. A postotak mjera koje mogu dugoročno značajno uticati na rješavanje najznačajnijih problema građana (nezaposlenost, korupcija, nedovoljno dobra zdravstvena, penziona i socijalna politika, problemi mladih, nerentabilnost javnih preduzeća, manjak poslovnih prilika i stranih investicija itd) u aktuelnom mandatu je duplo manji nego u prethodnom mandatu i iznosi svega 2,2% od ukupno realizovanih mjera. Što znači da rad Vlade FBiH, iz godine u godinu, sve manje korespondira sa dramatičnim ekonomskim i socijalnim stanjem u Federaciji.

OD 48 REVIZORSKIH IZVJEŠTAJA ZA 16 MINISTARSTAVA VLADE FBIH, ZA PRVE 3 GODINE RADA VLADE – SAMO SU 4 POZITIVNA. Ured za reviziju FBiH, ministarstvima Vlade FBiH, dao je čak 37 „mišljenja sa rezervom“, 7 „negativnih mišljenja“ i svega 4 pozitivna. Pri tome, Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva, na čelu sa ministrom Jerkom Ivankovićem (NSRzB), u sve je tri posmatrane godine negativno ocjenjeno od strane Ureda za reviziju, zbog neistinitog i neobjektivnog prikazivanja stanja imovine i obveza i neobjektivnog prikazivanja rezultata poslovanja i izvršenja godišnjih budžeta, kako to propisuje važeća zakonska regulativa. Negativna mišljanja za finansijsko poslovanje dobili su i ministar rada i socijalne politike Vjekoslav Čamber (u to vrijeme član HSP-a) i to za dvije godine uzastopno, 2011. i 2012, te, ministar za pitanja boraca i invalida OOR Zukan Helez (SDP) i ministar pravde Zoran Mikulić (SDP), za poslovanje u 2012. godini.

ANALIZA REZULTATA RADA VLADE U KARAKTERISTIČNIM PERIODIMA, U TOKU AKTUELNOG MANDATA, UKAZUJE NA PROPUŠTENU PRILIKU ZA POZITIVNI POMAK, KOJA SE PRETVORILA U SITUACIJU „1 KORAK NAPRIJED – 2 KORAKA NAZAD“. Rezultati rada Vlade FBiH, naime, u periodu kada je iza sebe imala podršku parlamentarne većine, bili su, po gotovo svim parametrima, bolji od rezultata ostvarenih u bilo kojoj godini prethodnog mandata (više se radilo, efekti rada su bili značajniji, pokazivala veća efikasnost i odgovornost, pa čak i znatno veća fokusirnost na životne probleme građana). I, što je posebno značajno, pokazivali su tendenciju daljeg poboljšanja. Zapravo, ti rezultati su do raspada koalicije sredinom 2012. godine, bili tako dobri, da su, i pored političke krize koja je uslijedila i dramatičnog pada svih pokazatelja u nastavku, rezultati na kraju godine još uvijek bili bolji od onih bilježenih tokom prethodnog mandata. Ali je kriza u nastavku i kreirana situacija političkog apsurda, u kojoj se više nije znalo ni ko je zaista vlast a ko opozicija i kako je sve to što se događa uopšte moguće, dovela do toga da rezultati Vlade od najboljih, postanu najlošiji do sada.

NEFUNKCIONALNOST INSTITUCIJA VLASTI, USLJED BORBE POLITIČKIH STRANAKA ZA KONTROLU NAD NJIMA, NARAVNO, NAJSKUPLJE SU PLATILI GRAĐANI. U prosjeku, na svakog novozaposlenog u Federaciji BiH, 5 osoba ostajalo je bez posla, tokom protekle 4 godine. Od dana konstituisanja aktuelne Vlade Federacije BiH, naime, u Federaciji je povećan i broj zaposlenih za 3.803 radno sposobne osobe. Istovremeno, broj nezaposlenih se povećao za preko 20.000, tačnije za 20.150 osoba. U prosjeku, po podacima Federalnog zavoda za statistiku, od početka mandata aktuelne Vlade, u FBiH se svakog mjeseca 480 novih osoba nađe u spiskovima nezaposlenih. Istovremeno, za 4 godine, u kojima su troškovi života enormno porasli, prosječne neto plate u Federaciji BiH povećane su za - 16 KM.