06.03.2015

MONITORING KANTONALNIH VLADA I SKUPŠTINA, 12.10 - 31.12.2014.

UČEŠĆE ČLANOVA KANTONALNIH VLADA NA IZBORNIM LISTAMA, ZA POSLJEDNJE IZBORE, DALO JE ZANIMLJIVE REZULTATE - LOŠI REZULTATI ČLANOVA VLADA NA IZBORIMA, GOTOVO SE U POTPUNOSTI POKLAPAJU SA PODRUČJIMA NA KOJIMA SU U FEBRUARU 2014. BILI ŽESTOKI SOCIJALNI PROTESTI. Najlošije su, od građana, ocjenjeni članovi Vlade BPK, od kojih je samo jedan od 5 koji su se kandidovali dobio povjerenje građana. Ispod 50% prolaznosti imali su i članovi vlada ZDK (svega 2 izabrana od 8 koji su se kandidovali), USK (2 od 6) i KS (sa 2 izabrana od 5 članova vlade koji su se kandidovali na izborima). Jedina vlada čiji se nijedan ministar, niti premijer, nije kandidovao na proteklim izborima je „nestranačka“ Vlada TK, koja je time održala obećanje dato pri preuzimanju mandata, nakon februarskih protesta (Podsjetimo TK je jedini čija je skupština ispoštovala zahtjev sa masovnih socijalnih protesta na početku 2014. i imenovala nestranačku „vladu eksperata“, koja je, suočena sa nerealnim očekivanjima, završila sa mnogo lošijim ocjenama nego što to objektivno zaslužuje). Od vlada sa područja zahvaćenih masovnim protestima, jedino je Vlada HNK izbjegla negativnu reakciju građana (4 izabrana od 5 kandidovanih).
BROJ ŽENA IZABRANIH U KANTONALNE SKUPŠTINE IZUZETNO JE MALI, ŠTO GOVORI O NJIHOVOM NERAVNOPRAVNOM POLOŽAJU U DRUŠTVU I O PATRIJARHALNOM KARAKTERU TOG DRUŠTVA. Gledajući sumarno – od 289 poslanika, koliko ih je u svim kantonalnim skupštinama zajedno, svega 18% su žene. Najmanje ih je u Unsko-sanskom i Kantonu 10 – u čijim skupštinama su, u novom sazivu, svega po dvije poslanice. Ni u jednom kantonu im broj ne prelazi 10.
NAKON POSLJEDNJIH IZBORA EVIDENTAN JE TREND SMANJIVANJA BROJA POSLANIKA „MANJINSKIH“ NARODA U KANTONIMA I POVEĆANJA POSLANIKA „VEĆINSKOG“ NARODA. Rezultat toga je i nestanak predstavnika određenih „konstitutivnih naroda“ ili pripadnika „ostalih“ iz sastava nekih skupština u sazivu 2014-2018. godina. Dok je u sazivu 2010-2014. samo Posavski kanton bio bez predstavnika jednog od „konstitutivnih naroda“ (Srba), u sazivu 2014-2018, pored Posavskog kantona (u čijoj Skupštini i dalje nema poslanika srpske nacionalnosti), tu su i Skupština ZHK (u kojoj nema poslanika Bošnjaka) i Skupština TK (u kojoj nema poslanika Hrvata). U odnosu na prethodni saziv, razlika, u ovom kontekstu, je i u „nestanku“ predstavnika „Ostalih“ u Skupštini SBK, čime se broj skupština koje u svom sastavu nemaju poslanike koji se ne izjašnjavaju kao pripadnici jednog od 3 „konstitutivna“ naroda, popeo na 5, odnosno polovinu svih.
ŽELJA GLASAČA ZA PROMJENOM U PONAŠANJU POLITIČKIH AKTERA NA NAŠOJ SCENI, VEĆ U STARTU, PRI KONSTITUISANJU VLASTI, NIJE UVAŽENA - VLAST ZEMLJE U VEOMA OZBILJNIM PROBLEMIMA I SA DRAMATIČNIM ZAOSTACIMA, A ISTOVREMENO SA VELIKIM OČEKIVANJIMA OD TE VLASTI, BAZIRANIM NA POTPISANOJ IZJAVI O OPREDJELJENOSTI ZA PREDUZIMANJE NEOPHODNIH REFORMI U OKVIRU PROCESA PRISTUPANJA BIH EVROPSKOJ UNIJI, PONOVO SE MJESECIMA BAVI SAMA SOBOM, UMJESTO RJEŠAVANJEM ŽIVOTNIH PROBLEMA GRAĐANA. Čitav proces konstituisanja vlasti je ponovo trajao predugo i uz kršenje poslovnika, zakona i Ustava. Većina kantona je konstitutvne sjednice započela u roku od 10 dana od zvanične objave izbornih rezultata od strane CIK BiH, kako to nalaže Ustav FBiH, ali nijedan nije završio proces svog konstituisanja niti na tom prvom zasjedanju, niti u roku od mjesec dana od zvanične objave rezultata. Naprotiv, sa osposobljavanjem institucija za rad (umjesto radom) većina se nastavila baviti i u 2015. godini. Pa su registrovani i slučajevi skidanja mjera sa dnevnog reda sjednica, zbog nedovršenog procesa konstituisanja, odnosno neosposobljenosti institucije, u punoj mjeri, za rad.
Kašnjenje u konstituisanju skupština odrazilo se i na proces formiranja vlada. Mada to nije glavni razlog, kao što glavni razlog nisu ni problemi u uspostavljanju vladajućih koalicija – glavni razlog je u neodgovornosti političara, koji se, naprosto, ne obaziru na potrebu da se vlast uspostavi u najkraćem roku, da bi se što prije posvetila rješavanju ozbiljnih problema s kojim se suočavaju njihovi građani. Odličan primjer za ovo je situacija u ZHK, u kome ni apsolutna većina koju je jedna stranka, na izborima, osvojila u skupštini – a pritom je i vodila vladu u prethodnom mandatu - nije dovela do prompnog imenovanja vlade, nego se čitav proces ponovo razvukao.
PREDUGO TRAJANJE PROCESA KONSTITUISANJA UTICALO JE, NARAVNO, I NA KONKRETNE REZULTATE U POSMATRANOM PERIODU. Kantonalne skupštine u novom sazivu (2014-2018), održale su 38 zasjedanja (oko 4 u prosjeku, dakle) i realizovale 145 tačaka dnevnog reda. Polovina održanih zasjedanja, u posmatranom periodu, otpada na konstituirajuće sjednice. Pritom aktivnosti na konstituisanju obavljale su se i na sjednicama koje nisu nosile ovu oznaku. Više od polovine realizovanih tačaka dnevnog reda (75) otpada na aktivnosti oko konstituisanja. Svega 70 tačaka dnevnog reda, realizovanih na 38 zasjedanja kantonalnih skupština u novom sazivu, do 31.12.2014, otpada na redovan posao zakonodavnih tijela. Od toga je svega 10 zakona. Od čega je Skupština ZHK usvojila polovinu, Skupština BPK 3, i još po 1 zakon su usvojila skupštine USK i Kantona 10. Ostalih 6 kantonalnih skupština nisu, u posmatranom periodu, usvojile niti jedan zakon.
Generalno, osim Vlade TK, koja je u postizbornom periodu intenzivirala svoj rad, sve ostale kantonalne vlade su u ovom periodu dozivjele pad aktivnosti, odnosno smanjen tempo zasjedanja i broj realizovanih mjera na njima. Najdrastičniji pad registrovan je u Kantonu Sarajevo, čija je vlada prepolovila tempo rada - sa 6 sjednica mjesečno u prosjeku, pala je na svega 3 mjesečno, i sa prosjeka od 144 razmotrene mjere u periodu prije izbora, pala na 67 u postizbornom periodu.
NOVI SAZIV SKUPŠTINA IGNORISAO JE PROGRAME RADA ZA 2014, A STARI JE ZABILJEŽIO KATASTROFALAN NIVO REALIZACIJE, U PERIODU U KOME IM JE MANDAT BIO AKTIVAN. Kantonalne skupštine u novom sazivu, u pravilu se, na sjednicama održanim do 31.12.2014. godine, nisu bavile realizacijom mjera iz svojih programa rada za 2014. Od 857 mjera, koliko je, ukupno, planirano svim programima kantonalnih skupština, odnosno, od 579 mjera iz programa rada koje su izbore dočekale nerealizovane, do 31.12.2014. realizovano je svega 7 njih – 4 od strane Skupštine BPK i 3 od strane Skupštine ZHK. Političkoj eliti u BiH očito nedostaje elementarnog političkog obrazovanja, jer još uvijek ne pokazuje svijest o značaju institucija i kontinuiteta, nego se ponašaju kao da sve s njima treba iznova da započne.
U STARTU SU POKAZANI JOŠ NEKI LOŠI MANIRI KOJIMA SMO SVJEDOČILI U PRETHODNIM GODINA-MA – UKLJUČUJUĆI I KRŠENJE ZAKONA I PROPISA KOJI REGULIŠU RAD VLADA. Neusvajanje programa rada na vrijeme, od strane kantonalnih vlada, kršenje je odredbi vlastitog poslovnika o radu. I u 2014. godini zabilježeni su slučajevi drastičnog kašnjenja u donošenju programa rada, koje u potpunosti obesmišljava njegovu svrhu - Vlada SBK je program svog rada za 2014. godinu usvojila u šestom, Vlada ZHK u sedmom, a Vlada TK čak u desetom mjesecu 2014. Masovno se krši i Zakon o Budžetima u FBiH (ni jedna kantonalna vlast nije donijela Budžet za 2015. godinu u skladu sa Zakonom o Budžetima u FBiH), što ukazuje na ozbiljan manjak odgovornosti. A ukazuje i na potrebu da se u odgovarajućim zakonskim i podzakonskim dokumentima individualizira odgovornost za svaki korak u procesu donošenja budžeta i programa rada i uvedu sankcije za neispunjavanje obaveza. Nedovoljnom zastupljenošću žena u sastavu kantonalnih vlada krši se Zakon o ravnopravnosti polova BiH. U posmatranom periodu tri vlade – PK, SBK i HNK – u svom sastavu nisu imale nijednu ženu (a kršenje zakona se nastavlja i pri formiranju novih vlada). Podsjetimo, pod ravnopravnom zastupljenošću Zakon precizno definiše stanje u kome nijedan pol nije u određenoj instituciji zastupljen u procentu manjem od 40%. Sve drugo smatra se diskriminacijom, čije se otklanjanje istim Zakonom nalaže. U prethodnom periodu, svjedočili smo i kršenju Ustavne odredbe o ravnopravnosti naroda (odnosno zahtjeva da sastav kantonalnih vlada bude usklađen sa nacionalnim sastavom stanovništva) funkcionisanjem Vlade PK u jednonacionalnom sastavu.
PONAŠANJE NAŠIH POLITIČARA I STRANAKA POKAZUJE KRAJNJU NEOZBILJNOST – NJIH POBJEDE NA IZBORIMA I SITUACIJE U KOJIMA BI TREBALI NEŠTO DA URADE, KAO DA ZATIČU. Oni od tog trenutka počinju da razmišljaju o konkretnim stvarima, koje ozbiljna politička stranka ima već apsolvirane, još prije ulaska u izbornu trku. Ozbiljne stranke, u svijetu, naime, i prije izbora znaju koje ljude bi postavili na koja mjesta, znaju kakav program žele da provode, šta su im prioriteti u radu, kakav Budžet žele, šta će da rade ako dođu u priliku da formiraju vlast sami, a šta ako budu morali da ulaze u koalicije. I ne troše vrijeme nepotrebno ni sebi ni svojim glasačima. Nego završe formalnosti oko konstituisanja i počnu raditi. A ne bave se mjesecima sami sobom i često čak ni uskostranačkim, nego tek ličnim interesima pojedinaca u stranačkim vrhovima, zarad čega su spremni dovesti u pitanje sve. Čak 6 kantona je, i u šesti mjesec od izbora ušlo sa vladama u „tehničkom mandatu“. A taoci stranačkog nadmudrivanja, koje podsjeća na najgore epizode ovdašnjih vlasti, su i Federalna vlada i Vijeće ministara BiH.

Za sve informacije možete se obratiti na telefon 063 396 539 ili na e-mail: cci@ccibh.org