08.05.2015

Rezultati monitoringa rada Vlade i Skupštine Tuzlanskog kantona za prvi kvartal 2015.

TEK 130 DANA OD ODRŽANIH IZBORA, OKONČANA JE PROCEDURA KONSTITUISANJA IZVRŠNE I ZAKONODAVNE VLASTI. 05.02.2015. izborom radnih tijela Skupštine, na 3. redovnoj sjednici, konačno su stvoreni preduslovi za normalan rad Skupštine, a 20.02., imenovanjem novog saziva Vlade TK, sa premijerom Begom Gutićem na čelu, okončan je rad Vlade TK u „tehničkom mandatu“.
TUZLANSKI KANTON JE, U POSMATRANOM PERIODU, DAO VIŠE ARGUMENATA ZA TEZU DA BH. POLITIČARI GUBE KONTAKT SA STVARNOŠĆU, PONAŠAJUĆI SE POTPUNO IRACIONALNO. Radnicima koji su, protestvujući zbog svog položaja, opsjedali sjedišta institucija, objašnjavali su da treba da čekaju da se formira vlast, ne shvatajući da građani ove zemlje nemaju više vremena i strpljenja da čekaju epilog beskrajnih stranačkih nadmudrivanja niti volje da trpe taj bezobrazluk političkog establišmenta, koji se, u situaciji ekonomsko-socijalne katastrofe, nastavlja baviti sami sobom, umjesto problemima građana. A onda su, kao da namjerno provociraju javnost i demonstrante koji su isticali da su dovedeni u bezizlazan položaj i da nemaju od čega da žive, skoro istovremeno sa odlukom o dizanju kredita za pokrivanje budžetskog deficita izazvanog prekomjernom javnom potrošnjom – sebi povećali plate za 20%. Što je šokiralo i samog novoimenovanog premijera i kompletnu javnost, koja je progovorila kroz oštre reakcije nevladinog sektora i medija, pod čijim je pritiskom odluka povučena.
POČETAK MANDATA NOVOG SAZIVA SKUPŠTINE TK NA NAJBOLJI NAČIN POKAZUJE KOLIKO JE VAŽNO DA SE I IZVRŠNA I ZAKONODAVNA VLAST KONSTITUIŠU U NAJKRAĆEM VREMENU, KAKO BI ŠTO PRIJE  ODGOVORILI NA POTREBA GRAĐANA I TO SVAKO U OKVIRU SVOJIH NADLEŽNOSTI. Zbog kašnjenja u imenovanju nove vlade i nemogućnosti da svoje probleme riješe u saradnji sa vladom u „tehničkom mandatu“, sindikati koji su predvodili proteste obespravljenih radnika, zahtjeve su uputili i pregovore vodili sa - kolegijem Skupštine. Tako se ovo skupštinsko radno tijelo, čija je osnovna svrha obezbjeđivanje preduslova za rad Skupštine, unapređenje njene efikasnosti i usklađivanja rada unutar Skupštine, našlo u krajnje neuobičajenoj situaciji da se bavi poslovima, koji su, zapravo, u nadležnosti izvršne vlasti.
DONOŠENJE ODLUKE O POVEĆANJU PLATA POSLANIKA SKUPŠTINE TK, OD STRANE ADMINISTRATIVNE KOMISIJE, I TO U NETRANSPARENTNOM PROCESU, OSIM ŠTO JE BIO IZRAZ KRAJNJE SOCIJALNE NEOSJETLJIVOSTI, JE I POTPUNO NEUTEMELJENO U REZULTATIMA RADA SKUPŠTINE. U periodu 01.01.2015 - 31.03.2015. Skupština TK je održala 3 redovne jednodnevne sjednice, na kojima je efektivni rad trajao ukupno 7 i po sati, odnosno 2 i po sata mjesečno, u prosjeku. Rezultat tog rada je svega 12 realizovanih mjera, od kojih se većina odnosila na imenovanja i finansije. Skupština je, u posmatranom periodu, usvojila svega 3 zakona, u finalnoj formi prijedloga, te, prihvatila 1 u nacrtu.
S DRUGE STRANE, I PORED TOGA ŠTO SKORO MJESEC DANA NIJE RADILA, VLADA TK JE, U PRVOM KVARTALU 2015, IMALA PRISTOJNE REZULTATE. U periodu 01.01.- 31.03.2015. Vlada TK je održala 13 sjednica - 5 sjednica je održala Vlada u „tehničkom mandatu“, a 8 nova – i realizovala 160 različitih mjera. Iako je Vlada u “tehničkom mandate” svoju posljednju sjednicu održala 10.02.2015. godine a nova Vlada svoju prvu sjednicu tek 09.03., učinak Vlade TK u prvom kvartalu 2015. jedva je nešto slabiji od rezultata ostvarenih u prvim kvartalima 2012. i 2013. godine, a znatno bolji od realizacije u prvim kvartalima 2011. i 2014. godine.
AKTUELNI SAZIV SKUPŠTINE ĆE BITI UPAMĆEN I PO TOME ŠTO JE OVO PRVI SAZIV KOJI SVOJ PROGRAM RADA NIJE DONIO NI NAKON ISTEKA 1. KVARTALA. A VLADA, OPET, 1. KVARTAL ZAVRŠA-VA BEZ USVOJENOG PROGRAMA RADA DRUGU GODINU ZA REDOM. Osim što nisu usvojeni do kraja 2014. godine, čime su prekršeni poslovnici o radu Vlade i Skupštine, programi rada ovih institucija nisu usvojeni ni do kraja prvog kvartala 2015. Pri tome, i Skupština i Vlada su na raspolaganju imala nacrt programa Vlade, ali ga nisu uzeli kao osnovu za izradu svog programa iz razloga što ga je radila Vlada u “tehničkom mandate”.
OSIM KRŠENJA POSLOVNIKA O RADU, U POSMATRANOM PERIODU KONSTATOVANO JE I KRŠENJE NEKOLIKO ZAKONA, OD KOJIH IZDVAJAMO KRŠENJE ZAKONA O BUDŽETIMA FBIH I ZAKONA O POTICAJIMA U POLJOPRIVREDI TK. Ovakav odnos nije izuzetak na bh. političkoj sceni, nego je, nažalost, prije, pravilo. Ovdašnji političari time pokazuju nedostatak elementarne političke kulture i znanja, stavljajući stranačke i lične interese nasuprot interesa društva i države. Naime, poštovanje propisa, odnosno pravne države i njeno funkcionisanje u kontinuitetu, bez perioda vakuuma, za svaku vlast bi morao biti prioritet. Kontinuitet u radu vlasti podrazumijeva i visok stepen saradnje Skupštine sa svim sazivima vlada u mandatu. A pravna država, s druge strane, podrazumijeva poštovanje zakona i drugih propisa od svih njenih segmenata, a naročito same vlasti. A niti poslovnici o radu institucija niti Zakon o budžetima u FBiH – navedimo dva dokumenta koja se u BiH masovno krše - ne poznaju izgovor „čekanja na novu vladu“, kao opravdanje za neispunjavanje obaveza. 
BUDŽET ZA 2015. GODINU, USVOJEN JE UZ NEPOŠTOVANJE PROPISANIH ZAKONSKIH ROKOVA A U STRUKTURI BUDŽETA UOČAVAJU SE ZABRINJAVAJUĆI DETALJI. Gledajući strukturu rashoda bruto plate i naknade predstavljaju naveći rashod. Plate budžetskih korisnika nisu mijenjane u odnosu na 2014. godinu. S druge strane, najvećem broju korisnika sredstava iz tekućih transfera planirana sredstva su značajno smanjena. Ponajveće iznenađenje u smanjenju budžetskih rashoda predstavlja smanjenje sredstava namijenjenih za podršku poljoprivrednoj proizvodnji od 18% i njihovo svođenje na svega trećinu iznosa koji se prema zakonu treba izdvajati u ove svrhe. Krajnje je zabrinjavajuće i da su, prema usvojenom Budžetu TK za 2015. godinu, izdvajanja za nauku u TK planirana sa u iznosu od tek  24.000 KM (62 promila Budžeta), što je 10 puta manje od izdvajanja u 2008. godini, koja su, inače, i tada bila nedovoljna. Nasuprot tome imamo prisutan apsurd da su izdvajanja za političke partije skoro konstantna (391.649 KM) i da su 16 puta veća od izdvajanja za nauku, a da se pri tome faktički i ne zna u šta se ta poreska sredstva troše.
ZADUŽENOST KANTONA I VISOKA STOPU NEZAPOSLENOSTI, PREDSTAVLJAJU GORUĆE PROBLEME, KOJI ZAHTJEVAJU PROVOĐENJE OZBILJNIH REFORMI. Zbog višegodišnje nekotrolisane javne potrošnje u TK stvoren je akumulirani deficit koji po iznosu (cca 93,5 miliona) čini četvrtinu budžeta i koji se vraća unutrašnjim i vanjskim kreditima. To upućuje na zaključak da je za rješavanje ovog problema potrebna hitna i ozbiljna dugoročna strategija, kojom bi se korak po korak išlo ka projektovanom rješenju. S druge strane, Tuzlanski kanton, uz Unsko-sanski, ima najnepovoljniji odnos broja zaposlenih i nezaposlenih. Po podacima s početka 2015. broj zaposlenih u TK je 81.800 a broj nezaposlenih 99.400. Radi se o ključnom problemu građana ovog kantona i zajednice u cjelini. Problemu, čijom će se uspješnošću rješavanja mjeriti i uspješnost ove vlasti.
STEPEN TRANSPARENTOSTI RADA I SKUPŠTINE I VLADE TK, POKAZUJE POTREBU ZA ZNAČAJNIM POBOLJŠANJIMA U OVOJ OBLASTI. To se naročito odnosi na Skupštinu, koja se, umjesto da unapređuje svoju otvorenost u radu, u određenim segmentima počela zatvarati. Službena web stranica je nedovoljno sadržajna, neažurna i ne omogućava javnosti pristup najvažnijim odlukama koje donosi Skupština. Nedostupnost  poslaničkih pitanja, odgovora, amandmana i prečišćenih tekstova zakona u elektonskom obliku, neobjavljivanje informacija o javnim raspravama pokrenutih od strane Skupštine, nedostupnost podataka o pojedinačnom glasanju poslanika po mjerama, nemogućnost preuzimanja video materijala i transkripta sjednica sa službene web stranice Skupštine, nemogućnost dobijanja jasne i cjelovite informacije o sveukupnim primanjima poslanika kao javnih zvaničnika, u elektronskom obliku i netransparentan rad Administrativne komisije su glavni pokazatelji stepena (ne)transparentnosti Skupštine TK. Poseban značaj, u kontekstu transparentnosti, a i inače, treba dati javnim raspravama. CCI smatra da bi bilo dobro da se učešće javnosti u iniciranju propisa, konsultovanju prilikom izrade nacrta propisa i učestvovanju u javnim raspravama, reguliše adekvatnim zakonom o građanskim participacijama.
SKANDAL SA PLATAMA POSLANIKA I PROBLEMI U FORMIRANJU NOVE VLADE TK I U NJENOM RADU, ODMAH NA POČETKU, NE ULIVAJU POVJERENJE I PRIJEKO POTREBNI OPTIMIZAM. Pokazana opsjednutost ličnim i uskostranačkim interesima, u ovom startnom periodu, težina u postizanju dogovora oko kandidata za funkcije u novoj vladi, te, prilikom imenovanja vladinih tijela, a potom i izraženo nejedinstvo pri usvajanju budžeta nisu obećavajuća osnova za stabilan rad i provođenje najavljenih reformi. No, nadajmo se da će stranačke razmirice konačno zamijeniti posvećen rad u interesu građana. Jer je posla, i za Vladu i za Skupštinu, zaista, puno. I to vrlo ozbiljnog.