03.09.2018

VLADA I SKUPŠTINA POSAVSKOG KANTONA, U MANDATU 2014.-2018. RAD NA KRAJNJEM MINIMUMU

Aktuelni mandat u Posavskom kantonu obilježila su dva ozbiljna problema – suočavanje s posljedicama prirodnih katastrofa, te, loš rad institucija vlasti, čije su posljedice još ozbiljnije od problema koje izaziva priroda.
Posljedice katastrofalnih poplava iz 2014. još uvijek nisu u potpunosti sanirane, a Kanton je, u dva navrata tokom ovog mandata, bio pogođen dugotrajnim sušama, s teškim posljedicama po poljoprivrednu proizvodnju, zbog čega su proglašavana stanja prirodne nesreće, na području ovog kantona. Konstantan negativni prirodni priraštaj i odliv mladog, radnosposobnog stanovništva, u ovom kantonu, takođe je na nivou katastrofe, čije će se posljedice tek osjetiti u godinama i decenijama pred nama. Centri civilnih inicijativa su, u više navrata, tokom aktuelnog mandata, upozoravali da problemi koje imaju građani Posavskog kantona zahtjevaju ozbiljan, posvećen i naporan rad izvršne i zakonodavne vlasti ovog kantona. I razumjevanje i pomoć sa Federalnog i državnog nivoa. Umjesto toga, dobili smo nešto što bi smo mogli nazvati radom na krajnjem minimumu ovdašnje kantonalne vlasti i konstantan problem sa isplatama i visinama novčanih podrški sa višeg nivoa, te sa kreiranjem preduslova za održiv razvoj poljoprivrede u BiH i zaštitu domaće proizvodnje.

INTENZITET RADA SKUPŠTINE POSAVSKOG KANTONA, U AKTUELNOM MANDATU, BIO JE NAJNIŽI U DRŽAVI. Za 44 mjeseca svog djelovanja, do 30.6.2018., održala je, uz konstitutivnu, svega 20 redovnih sjednica i 7 vanrednih. Čak 19 mjeseci, u toku posmatranog perioda, Skupština PK nije održala nijednu sjednicu. Pri čemu su pauze u zasjedanju znale trajati i po 3-4 mjeseca. Za 4 godine mandata, poslanici su na sjednicama efektivno radili svega 96 sati, što je vremenski ekvivalent 12 radnih dana.

ADEKVATNO ULOŽENOM REDU SU I POSTIGNUTI REZULTATI – SKUPŠTINA PK, NAIME, I PO PRODUKTIVNOSTI ZAUZIMA POSLJEDNJE MJESTO NA KANTONALNOJ LJESTVICI. Za kompletan mandat (do 30.6.2018.) razmotreno je svega 164 mjere, koliko su neke kantonalne skupštine realizovale za samo godinu dana svog rada. A neke i za manje. Pri tome...

SKUPŠTINA U SVOM RADU MALO VREMENA POSVEĆUJE KLJUČNIM PROBLEMIMA GRAĐANA I NJIHOVOM RJEŠAVANJU. Skoro polovinu svih mjera kojim su se, tokom mandata, bavili poslanici Skupštine PK, predstavljaju različiti izvještaji, informacije, te planovi i programi. Za ozbiljne teme i mjere kojim se dugoročno, sistemski utiče na kvalitet života građana, nije bilo dovoljno, ili nije bilo nikako vremena.

SKUPŠTINA POSAVSKOG KANTONA, TOKOM CIJELOG MANDATA, NIJE ODRŽALA NIJEDNU TEMATSKU SJEDNICU. A tema, za ovakve sjednice, u kantonu sa problemima poput onih s kojim se suočavaju građani ovog kantona, je i previše. CCI, inače, snažno podržava održavanje (dobro pripremljenih) tematskih sjednica (preporučujući jednu kvartalno), o ključnim problemima građanima, kao dobrom putu za fokusiranje društvene energije na te probleme i za iznalaženje načina za njihovo otklanjanje ili bar smanjivanje.

I UNUTAR SAME SKUPŠTINE POSTOJI SVIJEST O NEPRIHVATLJIVOSTI OVAKVOG STANJA. U samoj Skupštini PK su se, u više navrata, čule kritike i u vezi intenziteta rada i u vezi kvantiteta i kvaliteta sadržaja koji se pojavljuje na dnevnom redu. I zahtjevi da se zasjeda tempom (uobičajenim za zakonodavne institucije) od bar jedne sjednice mjesečno i da se razmatraju za život Kantona i njegovih građana, značajne mjere. Na žalost, ti glasovi su ostali u manjini.

ZA ČITAV MANDAT USVOJENO JE SVEGA 22 ZAKONA. Manje zakona, u posmatranom periodu, usvojio je jedino Kanton 10. Inače, svega 13 usvojenih zakona su novi, tzv. temeljni zakoni. Ostalo su tek izmjene i dopune postojećih zakonskih akata.

USVOJENA JE I TEK JEDNA STRATEGIJA. Usvojena je izuzetno značajna Strategija razvoja PK, ali ni nje ne bi bilo da nije bilo pomoći međunarodne zajednice. Izradili su je domaći eksperti, u okviru Projekta integriranog lokalnog razvoja, koji predstavlja zajedničku inicijativu Švicarske agencije za razvoj i suradnju (SDC) i Razvojnog programa Ujedinjenih naroda (UNDP).

KROZ ČITAV MANDAT SKUPŠTINA JE IMALA PROBLEMA SA PLANIRANJEM SVOG RADA – PROGRAMI RADA DONOŠENI SU S OGROMNIM ZAKAŠNJENJEM, SADRŽAJ IM JE BIO NEADEKVATAN A REALIZACIJA NEPRIHVATLJIVO NISKA. Programi su, umjesto prije početka godine na koju se odnose, usvajani u 3., 4., 5. pa i sredinom šestog mjeseca te godine. Bili su vrlo skromnog obima i nefokusirani na stvarne potrebe građana i Kantona. A realizacija zakona, recimo, po godinama, je izgledala ovako: 2 usvojena od 15 planiranih, u 2015., 7 od 15 u 2016., 4 od 18 u 2017. i 1 od 11 u prvoj polovini 2018.

PROCEDURA USVAJANJA ZAKONA ČESTO TRAJE PREDUGO I POSTOJI POTREBA DA SE ONA OGRANIČI. Od zakona usvojenih u Skupštini PK u aktuelnom mandatu, najduže je trajala procedura za donošenje Zakona o porodnim naknadama zaposlenim majkama – čak 3004 dana.

UPRKOS PREDUGOM PROCESU USVAJANJA ZAKONA O PORODNIM NAKNADAMA, POHVALNO JE ŠTO SE KONAČNO PRISTUPILO DONOŠENJU ZAKONA KOJI PODSTIČU PRONATALITETNU POLITIKU U POSAVSKOM KANTONU. Još jedan zakon koji je važno pomenuti, u ovom kontekstu, je Zakon o dječijem doplatku, čijim usvajanjem, od strane Skupštine PK u 2017. godini, je, u dobroj mjeri, zaokružena pronatalitetna politika Posavskog kantona. Ostaje „samo“ potreba obezbjeđenja neophodnih budžetska sredstva i redovne isplate naknada, u godinama koje slijede.

I PORED NISKOG INTENZITETA RADA I PRODUKTIVNOSTI, SKUPŠTINA PK IMA NAJVEĆI PROCENAT PROFESIONALNO ANGAŽOVANIH POSLANIKA, OD SVIH KANTONALNIH SKUPŠTINA. U Skupštini Posavskog kantona je od 21 poslanika 17 njih profesionalizovalo svoj status ili u Skupštini (14) ili u Domu naroda Parlamenta FBiH (3), u kome su delegati.

VLADA POSAVSKOG KANTONA, SA VLADAMA ZAPADNO-HERCEGOVAČKOG I KANTONA 10 SPADA U VLADE SA NAJNIŽIM INTENZITETOM RADA, OD SVIH KANTONALNIH VLADA U BIH. U toku aktuelnog mandata (od opštih izbora 2014., pa zaključno sa 30.06.2018.) Vlada PK je održala svega 130 sjednica. Što znači da je, u prosjeku, nakon svake dvije sedmice u kojima je održala sjednicu, treću „odmarala“.

I PO PRODUKTIVNOSTI, IZRAŽENOJ U BROJU RAZMOTRENIH MJERA, VLADA PK JE PRI SAMOM DNU KANTONALNE LJESTVICE – NIŽE OD NJE SU JEDINO POMENUTE VLADE ZHK I K10. Analiza kvartalnih rezultata ukazuje na to da je u svakoj godini mandata vlada ozbiljno radila samo u zadnjem kvartalu, stižući zaostatke napravljene tokom godine, da bi nakon toga slijedio dramatičan pad. Ovo govori o tome da problem niske produktivnosti Vlade nije u njenom kapacitetu, nego u nedostatku volje ili sposobnosti da na duži period održi prihvatljiv nivo efikasnosti i produktivnosti. 

 
U STRUKTURI REALIZOVANIM MJERA, PREOVLAĐUJU ONE DNEVNO-OPERATIVNOG KARAKTERA. Najveći broj razmotrenih mjera predstavljaju odluke, koje, uz saglasnosti i zaključke, čine tri četvrtine mjera razmotrenih tokom aktuelnog mandata. Broj značajnih mjera, kojima se sistemski rješavaju neki problemi, gotovo da je zanemariv. Zakoni čine tek 1.6% od ukupnog broja, na Vladi, razmotrenih mjera, u posmatranom periodu. A strategije 0,1% (Radi se o dvije strategije - Strategiji razvoja PK za period 2016.-2020, i Strategiji za borbu protiv korupcije).

REALIZACIJA ZAKONA JE MOŽDA NAJLOŠIJI ASPEKT RADA VLADE PK, U MANDATU 2014.-2018. Sa tek 22 utvrđena zakona u 45 mjeseci „rada“ (dakle jednim zakonom utvrđivanim svaka dva mjeseca, u prosjeku), Vlada PK ne samo da je postigla daleko najlošiji rezultat od svih kantonalnih vlada, nego je postigla i čak dvaput lošiji rezultat nego u prethodnom, mandatu 2010.-2014.

LOŠA REALIZACIJA PLANIRANIH OBAVEZA, REZULTIRALA JE NEUSVAJANJEM ČITAVOG NIZA MJERA KOJE SU DOBRO KREIRANE I PRAVILNO IMPLEMENTIRANE MOGLE POZITIVNO UTICATI NA KVALITET ŽIVOTA GRAĐANA PK. S DRUGE STRANE, IMA I MJERA KOJE VLADA JESTE UTVRDILA U TOKU MANDATA, ALI BI BILO BOLJE DA NIJE - MEĐU ODLUKAMA UTVRĐENIM OD STRANE VLADE PK, JE I ODLUKA ZA KOJU JE USTAVNI SUD PRESUDIO DA POVRJEĐUJE VITALNI INTERES JEDNOG OD KONSTITUTIVNIH NARODA. Vlada Posavskog kantoa je u junu 2016. godne utvrdila i prema Skupštini uputila Odluku o prihvatanju Sporazuma o osnivanju Zavoda za odgoj i obrazovanje, koja je predviđala osnivanje zavoda za odgoj i obrazovanje na etničkoj osnovi, koji bi bio zajednički za Posavski, Zapadnohercegovački i Kanton 10, te opštine Žepče i Usora. Nakon pokretanja odgovarajućeg postupka Vijeće Ustavnog suda Federacije BiH je donijelo presudu u kojoj je potvrdilo povredu vitalnog nacionalnog interesa bošnjačkog naroda, po više osnova.

KAŠNJENJE VLADE POSAVSKOG KANTONA, NAROČITO JE DRAMATIČNO BILO U SLUČAJU REFORMSKE AGENDE ZA BIH, KOJU JE VLAST POSAVSKOG KANTONA, BEZ OBZIRA NA NJEN ZNAČAJ ZA GRAĐANE OVE ZEMLJE I ZA NJEN PUT KA EVROPSKIM INTEGRACIJAMA, VIŠE OD POLA MANDATA NAPROSTO IGNORISALA. Posavski kanton je posljednji kanton koji je dobio Akcioni plan za provedbu Reformske agende – tek 07.03.2017. Godinu i po dana nakon što su svoje planove utvrdile vlade SBK, HNK, USK i K10, recimo. Realizacija istog je, očekivano, niska.

POLITIČKE PRILIKE U KANTONU OPTEREĆENE SU ČINJENICOM DA, JOŠ UVIJEK, NIJE PROVEDENA PRESUDA USTAVNOG SUDA FBIH, KOJOM JE NALOŽENO USKLAĐIVANJE KANTONALNOG USTAVA SA USTAVOM FBIH I USTAVOM BIH I STVARANJE STANJA U KOME ĆE SVI KONSTITUTIVNI NARODI MOĆI DA RAVNOPRAVNO OSTVARUJU SVOJA USTAVNA PRAVA. Umjesto da usvajanjem već usaglašenih Amandmana na Ustav Skupština pokaže s jedne strane odlučnost da poštuje odluke sudova i gradi pravnu državu, a s druge da poštuje i ista prava garantuje svim svojim građanima, unutar vladajuće koalicije je, pred lokalne izbore, došlo je do razilaženja, a Amandmani su skinuti sa dnevnog reda i više se nisu pojavljivali na Skupštini.