21.09.2018

VLADA I SKUPŠTINA HNK, U MANDATU 2014.-2018. - LOŠE!

Hercegovačko-neretvanski kanton i njegov administrativni i svaki drugi centar možda su najbolji primjer šta loša politika može uraditi od jednog prostora. Od simbola kosmopolitske otvorenosti, zajedništva i uspjeha pretvorio se u simbol nacionalne i polne diskriminacije, segregacije i nepoštovanja pravne države. A velikom malom građu, odnosno njegovim građanima već desetljeće se uskraćuje i elementarno demokratsko pravo da bira svoju vlast, na lokalnom nivou. Odgovornost stranaka koje već dugo, u kontinuitetu, vrše vlast u ovom kantonu je nesumnjiva i presudna. A njihovo međusobno optuživanje i negiranje vlastitog djela odgovornosti, za držanje građana ovog kantona kao talaca neodgovorne politike je neprihvatljivo.

SKUPŠTINA HNK U VIŠE JE NAVRATA TOKOM MANDATA BILA ŽRTVA STRANAČKIH SUKOBA I NESPOSOBNOSTI DA SE DOĐE DO BRZOG RJEŠENJA ODREĐENIH PROBLEMA. U svakoj godini mandata bilo je neprimjerenih, višemjesečnih pauza u radu, iz ovog ili onog razloga neodržanih ili odgođenih sjednica.

PO VEĆINI PARAMETARA RAD SKUPŠTINE U AKTUELNOM MANDATU, SUMARNO, U NIVOU JE ZABILJEŽENOG U PRETHODNOM MANDATU. IZUZETAK SU ZAKONI, U ČIJEM JE USVAJANJU DOŠLO DO ZNAČAJNOG PADA. Skupština HNK je, u aktuelnom mandatu, usvojila svega 26 zakona, što je za 16 zakona (ili 38%) manje od broja zakona usvojenih u prethodnom mandatu. Pri tome, od 26 usvojenih zakona, svega njih 11 su novi, tzv. temeljni zakoni. A ostalo su tek izmjene i dopune postojećih zakona.

NISKA REALIZACIJA ZAKONA JE, IZMEĐU OSTALOG, PRIRODNA POSLJEDICA NEADEKVATNOG, ODNOSNO KRAJNJE NEMARNOG, ODNOSA SKUPŠTINE HNK PREMA SVOJIM PLANIRANIM OBAVEZAMA. U posljednjem kvartalu 2014. nije usvojen nijedan od 14 zakona planiranih za realizaciju u tom kvartalu, u 2015. je usvojeno svega 4 od 26 planiranih zakona, u 2016. 12 od 52, a u prvoj polovini 2018. samo 1 od 6 zakona koji su po programu rada za 2018. godinu trebali biti realizovani do 30.06.2018.

SKUPŠTINA HNK JE, ZA 4 GODINE MANDATA, USVOJILA TEK JEDNU STRATEGIJU. Usvajanjem Strategije razvoja, u maju 2017., HNK je prestao biti jedini kanton u Federaciji BiH, bez usvojene strategije razvoja. To je i jedina strategija koja se nalazila u godišnjim programima rada Skupštine, u ovom mandatu.

U KONTEKSTU LOŠIH REZULTATA SKUPŠTINE, TREBA REĆI DA, NA IZVJESTAN NAČIN, PRESUDNU ODGOVORNOST ZA TO SNOSI ZAPRAVO VLADA, KAO PRIREĐIVAČ NAJVEĆEG BROJA MJERA KOJE DOLAZE NA DNEVNI RED SKUPŠTINE. Vlada, naime, svojom nedovoljnom efikasnošću utiče i na efikasnost i produktivnost Skupštine. Ali ni Skupština ne koristi mehanizme koji joj stoje na raspolaganju da bi Vladu prisilila na ozbiljniji rad, i u kvantitativnom i u kvalitativnom smislu.

JOŠ UVIJEK NISU IZVRŠENE USTAVNE PROMJENE, KOJIMA BI SE IMPLEMENTIRALE PRESUDE USTAVNOG SUDA FBIH I USTAV KANTONA USAGLASIO SA USTAVOM FBIH.  Sramno je, prije svega za Skupštinu HNK, da je Ustavni sud morao intervenisati i svojom presudom naložiti ispunjavanje uslova ravnopravnosti konstitutivnih naroda.

I PORED IZUZETNO NISKOG INTENZITETA RADA I PRODUKTIVNOSTI, POSLANICI SU, U VELIKOM BROJU, PROFESIONALIZOVALI SVOJ STATUS U SKUPŠTINI I IZ BUDŽETA REDOVNO PRIMAJU PLATU I OSTALE PRIVILEGIJE. Petnaest poslanika Skupštine HNK ima status zaposlenih u ovoj skupštini a još četvero, koji su i delegati u Domu narod Parlamenta FBiH, zaposleno je u Parlamentu. Isplaćuju se paušali, regres,... I nema nikakvih naznaka o ukidanju tzv. „bijelog kruha“.
Usporedbe radi, poslanici Skupštine ZDK, čiji su rezultati višestruko bolji, nakon jednoglasno donesene odluke, u Skupštini, na samom početku mandata (a kasnije potvrđene donošenjem zakona) ne primaju platu za svoj angažman u Skupštini, a ukinuli su i pravo na „bijeli kruh“.

AKTUELNI MANDAT, U HNK, OBILJEŽILA JE (I) NETRANSPARENTNOST RADA VLADE, KOJA JE KULMINIRALA DONOŠENJE ODLUKE KOJOM SE IZVODI IZ ZAPISNIKA SA SJEDNICA VLADE HNK PROGLAŠAVAJU “MATERIJALOM ZA INTERNU UPOTREBU”, KOJI JE, SHODNO TOME, NEDOSTUPAN JAVNOSTI. Nasuprot Skupštini, koja je pokazala zavidan stepen otvorenosti i uvažavanja mišljenja civilnog društva, Vlada je pokazala zabrinjavajuću sklonost potpunom zatvaranju, netransparentnosti i nedemokratičnosti. I krajnje neprimjerenim reakcijama, na argumentovane kritike svog rada. Što je sve u potpunom neskladu sa evropskim civilizacijskim vrijednostima. Javnosti se onemogućava cjelovit uvid u rad Vlade, zbog čega je CCI, nakon što je iscrpio sve druge mogućnosti podnio tužbu protiv Vlade HNK.

VLADA HNK JE U MANDATU 2014.-2018. IMALA IZUZETNO NIZAK INTENZITET RADA. Broj redovnih sjednica bio je skoro dvostruko manji od propisanog. Nedostatak redovnih sjednica pokušao se nadoknaditi neprimjereno velikim brojem vanrednih i hitnih, telefonskih sjednica. Pri tome,...

KARAKTER ZNAČAJNOG BROJA ODLUKA DONESENIH NA TELEFONSKIM SJEDNICAMA UOPŠTE NIJE PRIMJEREN TAKVOM ODLUČIVANJU, NEGO, NAPROTIV, PODRAZUMIJEVA REDOVNU PROCEDURU I PLANSKI PRISTUP I PUNU TRANSPARENTNOST. Na hitnim, telefonskim sjednicama Vlada je odlučivala o zapošljavanju, imenovanjima na funkcije, javnim nabavkama, preraspodjeli i odobravanju sredstava iz budžeta, itd., pa sve do odluka o - kreditnom zaduženju!   

PRODUKTIVNOST RADA VLADE U DONJOJ JE POLOVINI KANTONALNE LJESTVICE VRIJEDNOSTI. Manji broj razmotrenih mjera - od 2894, koliko je, u aktuelnom mandatu, razmotrila Vlada HNK - imale su jedino vlade PK, ZHK i Kantona 10.

VLADA HNK JE, U MANDATU 2014.-2018., OSTVARILA VRLO SKROMAN REZULTAT U REALIZACIJI ZAKONA. UKUPAN BROJ, OD STRANE VLADE HNK, UTVRĐENIH ZAKONA U AKTUELNOM MANDATU JE SKORO ZA TREĆINU MANJI OD BROJA ZAKONA UTVRĐENIH U MANDATU 2010.-2014. Utvrđujući manje od jednog zakona mjesečno, u prosjeku, Vlada je do 30.06.2018. utvrdila 40 zakona, od čega je 33 u prijedlogu, a 7 samo u nacrtu. Manje od polovine utvrđenih zakona su novi, tzv. temeljni zakoni – njih 18 (15 prijedloga i 3 nacrta). Ostalo su izmjene i dopune postojećih zakonskih akata.

NISKA REALIZACIJA ZAKONA, NAJVIDLJIVIJA JE IZ STATISTIČKIH PODATAKA O REALIZACIJI GODIŠNJIH PROGRAMA RADA VLADE HNK. Ni u jednoj godini aktuelnog mandata Vlada HNK nije realizovala ni trećinu zakona planiranih, godišnjim programima rada, za realizaciju u toj godini.

LOŠA REALIZACIJA PLANIRANIH OBAVEZA REZULTIRALA JE NEDONOŠENJEM NIZA VEOMA ZNAČAJNIH MJERA, KOJE SU, POTENCIJALNO, MOGLE POZITIVNO UTICATI NA KVALITET ŽIVOTA GRAĐANA OVOG KANTONA. Nisu npr. od Vlade utvrđeni, pa time ni u Skupštini usvojeni: Zakon o posredovanju u zapošljavanju i socijalnoj sigurnosti nezaposlenih osoba, Zakon o uzgoju, zaštiti i upravljanju šumskim resursima u HNK, Zakon  o turističkim zajednicama i promociji turizma, Zakon o robnim rezervama, Zakon o obrtu, Zakon o udžbenicima, Zakon o inspekcijama, Zakon o javnom okupljanju, itd.

TOKOM AKTUELNOG MANDATA, VLADA HNK JE UTVRDILA 3 ZNAČAJNE STRATEGIJE. Vlada je, tokom aktuelnog mandata, utvrdila Strategiju za provođenje reforme iz oblasti zdravstva, Strategiju za borbu protiv korupcije i, konačno (ali sa ozbilnjim kašnjenjem) Strategiju razvoja HNK.

IAKO JE, U POSLJEDNJE TRI GODINE, BUDŽET U SKUPŠTINI USVAJAN NA VRIJEME, NI U JEDNOJ GODINI AKTUELNOG MANDATA VLADA NIJE UTVRDILA SVOJE OBAVEZE U VEZI BUDŽETA, U SKLADU SA ZAKONOM. Iako Zakon o budžetima u FBiH jasno propisuje da Vlada nacrt budžeta treba da utvrdi njkasnije do 1.11., Vlada ili kasni sa ispunjavanjem te obaveze ili budžet uopšte ne usvaja u nacrtu. Čime utiče i na (ne)transparentnost čitavog procesa.

VLADA HNK DRAMATIČNO KASNI, KAKO SA MJERAMA ZA ZAUSTAVLJANJE “BIJELE KUGE”, TAKO I SA MJERAMA ZA ZAUSTAVLJANJE ODLIVA STANOVNIŠTVA. ODNOSNO ZA STVARANJE USLOVA ZA PRISTOJAN ŽIVOT, NEOPTEREĆEN STALNIM POLITIČKIM TENZIJAMA I BESPERSPEKTIVNOŠĆU. Tokom aktualnog mandata broj stanovnika u HNK smanjio se za više od 5500. U čemu značajan udio ima masovno iseljavanje mladih porodica iz zemlje. A podsjetimo da se 18. godina čekalo na donošenje zakona o zaštiti porodica s djecom. I da je usvojen u mandatu u kome je zabilježeno 2000 umrlih više nego rođenih.

VLADA HNK SPADA MEĐU ONE BH. VLADE KOJE SVOJIM DJELOVANJEM I NEDJELOVANJEM, UMJESTO DA GRADE, URUŠAVAJU PRAVNU DRŽAVU – ONA KRŠI ZAKONSKE I PODZAKONSKE AKTE, NE POŠTUJE ODLUKE SUDOVA I GENERIŠE DISKRIMINACIJU NA POLNOJ OSNOVI I SEGREGACIJU NA NACIONALNOJ. I ne preduzima ništa vidljivo, tokom čitavog mandata, da otkloni ijedan od ovih ozbiljnih problema. Niti su premijer ili neki od njegovih ministara, iz dvije vladajuće stranke, pokazali spremnost za podnošenje ostavki zbog odgovornosti za ovakvo stanje.

PREDSTOJEĆI IZBORI DAĆE NAM ODGOVOR NA PITANJE DA LI “SVAKO IMA VLAST KAKVU ZASLUŽUJE”? Nakon što je HNK, kao posljednji od kantona u FBiH, krajem septembra 2015. dobio vladu u skladu sa rezultatima izbora održanim skoro punu godinu dana ranije, Predsjedavajući Skupštine HNK je osjetio moralnu obavezu da se izvine građanima što su tako dugo čekali na formiranje izvršne vlasti. Što su Centri civilnih inicijativa pozdravili kao minimalan, simbolički čin poštovanja prema građanima, kojima je oduzeto dragocjeno vrijeme i uskraćena usluga, na koju je vlast, Ustavom, obavezana i za koju je plaćena.
No, sagledavajući rezultate rada vlasti u HNK u mandatu koji je na svom kraju, ne možemo da se otmemo utisku da bi se neko iz vlasti ponovo morao izvinuti građanima. Za sve što je trebalo ali je propušteno da se uradi u protekle 4 godine. Uključujući činjenicu da građani Mostara, i pored svih apela domaće javnosti i truda predstavnika međunarodne zajednice, i dalje ostaju bez rješenja svog statusa, u političkom vakuumu, koji im onemogućava da biraju svoju lokalnu vlast.
No, imaju, srećom (još uvijek), pravo na demokratske izbore za druge nivoe vlasti. Pa će nam uskoro pokazati da li, svo ovo vrijeme, imaju vlast kakvu zaslužuju. Ili žele (i zaslužuju) bolju.